Kemal Yalçın Emanet Çeyiz adlı mübadele kitabında aşağıdaki anıyı aktarmıştır.
Emekli bir öğretmen olan İbrahim İşler belleğinin en derinlerinde kalan izlerden Kayalar'da ki 1921 yılının karakış ayından başladı anlatmaya.......
"Kayalar'da kışları çok sert geçermiş, karakış Ocak ayının ortasından şubat ortalarına kadar geçen günler kar, buz çok olurmuş memleketimizde...kapı kolunu biraz fazla tuttun mu elin yapışır kalırmış demire....ben işte böyle bir zamanda, 1921 yılının karakış ayında Kayalar'da dünyaya gelmişim.
Kayalar yüz kadar köyü olan büyük bir kasabaymış.Biz Kayalar'ın içinde oturuyormuşuz.
..................
Kayalar'da Rum esnaf yokmuş. Alışverişlerini Kozana'da ki Rum esnaflardan yaparlarmış. Rumlar Türkçe bilirlermiş.
Lise yıllarından itibaren geçmişimizi, Yunanistan'da ki Kayalar'daki yaşamı, evimizi barkımızı daha çok merak eder oldum.Uzun uzun anlattırdırırdım anneme, babama kökümüzü, dalımızı, budağımızı....Kayalar'dan dört yaşındayken ayrılmışım.Çok silik izler var belleğimin derinliklerinde....Ama duya duya Kayalar'ı görmüş gibi oldum. Çok özledim oraları..Babam,annem,akrabalarım çok istediler oralara gidip görmeyi....Olmadı! özlem içinde ah bir görsem! diye diye ölüp gitti insanlar....
Kemal Yalçın'ın Emanet Çeyiz adlı birçok ödül alan mübadeleyi anlattığı kitabından.....
Necati Cumalı 1996 yılında Yrd.Doç.Dr Songül Taş'a verdiği röportajında Kayalar'dan şöyle bahsediyor:
"Kayalar" değil "Kaylar" 'a' yok arada.Onu bizim Türkler ilave etmiş. Doğru adı "Kaylar".Soyadım Kaylar köyünden Cuma'ya dayanır. Cuma da tarlaları filan var, çiftlikleri filan var annemin, annemin ailesinin....Kaylar'ın toprağı üç kişi arasında bölünmüş.Birisi annemin ailesi Topallar, birisi Cumalı Akif beylerin...onlar Merzifon'a yerleşmiş, bir de Cemal beyler var.Onlarda Bursa'ya yerleştirilmiş."diye anlatıyor.
Cumalı'nın adını verdiği beylerin varlığını Kaylar mübadili büyüklerimiz doğruluyor. Bugün 98 yaşında olan Mehmet Kırca: " Cuma beylerin diyarıdır" diyor.....
Peki mübadeleden sonra bizimkilerin bıraktığı bu köylerden biri olan Kırımşa'ya Anadolu'nun neresinden gelip yerleştiler derseniz eğer; onu da İhsan Tevfik'in Mübadele isimli kitabından Sivaslı İlya'dan öğreniyoruz.
"Suşehri Şaryeri'nden Yunanistan'da bugün Kozani vilayeti Kayalar kazasına bağlı Krimse'ye 80 hane gitmiş büyükleri..Türkler zamanındaki adı "Kırımse" olan köye ordan gelen muhacirler "Kırımşa" diyorlar. Köyün şimdiki adı "Messovouno" dağın içi, yarımdağ gibi bir anlamı var... Köy sırtını Ağustos dağlarının (Vermion) eteklerine yaslamış.....Kırımse şimdi 100-120 hanenin yaşadığı büyük bir köymüş. İlya'nın köyü Kırımse köyünün arkasında adını köye veren "yarımdağ" var. Bu dağ köyün en yüksek dağı olan Ağustos Dağlarının uzantısıdır. Krimse'nin önünde batı yönünde ise Askio dağı var. Kırımse'den Katransa'ya oradan Vodina'ya doğruysa Kaymakçalan Dağları uzanıyor.
Kırımse köyü
İki yerleşim yeri olan (Aşağı Kayalar-Yukarı Kayalar) Kayalar'da Barth'ın ziyareti sırasında (1862 sonbaharı) 800 hane vardı, ayrıca oradan idare edilen kazada toplamda 44 köy bulunuyordu.At sırtında
Karmişe köyünden gelenlerin lâkâpları
Alacamusaoğulları Kerembeyoğulları
Abbashocaoğulları Karabehlüloğulları
Ömerağaoğulları Alipaşaoğulları
Balcıoğulları Tokuoğulları
Çobanoğulları Bireşeoğulları
Dizaroğulları İslâmağaoğulları
Merdanoğulları Karaoğulları
Alacaoğulları Alacamusaoğulları
Kocafettahoğulları Dağlıoğulları
Şabançavuşoğulları Kocaalioğulları
Sülüoğulları İbrahimağaoğulları
Savranlar Hasanbeyoğulları
Elmasoğulları Sülüoğulları
Daneoğulları Şaturoğulları
Merdanoğulları Adilbeyoğulları
Danealioğulları Asımbeyoğulları
Timurşahpehlivanoğulları Çavuşoğulları
Kasooğulları Topçuoğulları
Arifoğulları Sülüosmanlar
Toskaoğulları Karavelioğulları
Süleymançavuşoğulları Ustaoğulları
Halilağaoğulları Yaşarbeyoğulları
Rasuloğulları Abbashocalar
Yakupustaoğulları Balakoğulları
Danealioğulları Kocaşerifoğulları
İbrahimçeoğulları Anifolar
Karatimuroğulları Boşnakoğulları
Pehlivanoğulları Feyzobeyoğulları
Saitoğulları Ahmetçeoğulları
Hasanköy'den gelenlerin lâkapları
Haliloğulları Kara İsmailoğulları
Kara Bayramzade Hacı İslâmzade
Hacı Hasanzade Karacazade
Malkoçzade Çiftçizade
Çavuşzade Heybetoğulları
Yüzbaşızade Kara Abdizade
Hamzazade Emoşzade
Kalkanlızade İbişzade
Musacıkzade Çamzade
Halkozade Celozade
Muslihzade Abuşzade Kara Abdizade Fevzizade
Salihzade İboşzade
Topal Bayramzade Heybetzade
Kenanzade Keyvanzade
Manastır Vilayeti Kozana Livası Kayalar Kazası'na bağlı köyler
