Bir muhacir kızıyım, intikam yıldızıyım.
Acı benim halime, yüreklere sızıyım
Atma beni efendim,ben de senin gibiyim
Gül bahçeli evimde,gonca gelin gibiydim.
Darağacı kuruldu,ne arandı soruldu
Anam, babam, gardaşım hep bir günde boğuldu
Kul et beni evine,öksüz gönlüm sevine
Kovma beni kapından,su dökeyim eline
Doğrusunu söylerim ne arz kaldı, ne yerim
Bir lokmayı acıma yüreğimi ben yerim
Dört tarafı karanlık bu mu acep insanlık
Her bir kapı kapalı hani eski ayanlık
Ne ışık var, ne sâdâ, ne merhamet, ne vefa
Söyle bana yarabbi bu ne âlem, ne dünya ......
Aka Gündüz tarafından 15 Mayıs 1913'de yayınlanan "Halka Doğru" adlı dergisinin "Milli Türküler" baskısında yazılan bir göçmen türküsü..... muhacirlerin yaşadığı sefalet ve acıları dile getirmektedir.
Bursa'ya yerleşen bir Selanik muhacirinin: "Bizim evlerimizde duranlar evimize iyi baksınlar.Temiz tutsunlar.Çiçeğimiz çok olurdu.Çiçeklerimizi sık sık sulasınlar. Kurutmasınlar!" ifadeleri göçlerin sebep olduğu sosyal ve psikolojik travmanın izlerini taşır.1980'li yıllarda Bulgar Başbakanının "çadırlarıyla geldilet, çadırlarıyla gidecekler" ifadesi hala kulaklarımızda çınlarken, Selanik Drama bölgesinde yaşayıp, mübadele ile gelen ve çoğu tarım hayvancılıkla uğraşan göçmenler sınıra yakın oldukları için hayvan sürüleriyle geliyorlardı. Hatta köpeğini arkasında bırakmayan muhacirler vardı. Göçmenlerin yaşadıkları bu travmalar hafızalarımıza mahkum edilmiştir.
Rumeli'den ölülerini bile getirenler vardı.Onlar gavur toprağında kalmasınlar,burada yatsın diyorlardı.
Rum ve Ermenilerden oluşan önemli bir kalifiye nüfusun tasfiye edilmesiyle boşalan yerleri Balkanlardan ve özellikle Yunanistan'dan gelen göçmenler bir nebze de olsa kapatmışlar diyebiliriz. Çünkü sürekli savaşlarla boşalan köyler ve yüksek kalitede tarım ve ziraatın yapılmadığı bozkır topraklar Balkanların verimli ovalarından gelen soydaşlarımızın maharet ve kabiliyetleriyle üretime dönüştürülmüştür. Anadolu'ya kuşbakışı bakıldığında en yeşil köyler,en ağaçlı ve bahçelik beldelerde "macurlar"oturmaktadır.Hububat tarımının ağırlıkta olduğu çorak bir yerli köyünyanı başında yeşil bahçeleri ve gür ağaçlarıyla bir muhacir köyü kolaylıkla ayırt edilmektedir.
.......
"Mübadele ile birlikte Anadolu'nun her köşesine yayılan mübadil ve muhacirler sayesinde sosyal ve kültürel anlamda toplumsal bir değişim ve dönüşüm yaşanmıştır. Uzun bir sürece yayılan bu göçler sırasında yaşadıkları onca eziyet ve haksızlıklara rağmen sosyal hayatın her alanında, yaşadıkları bölgenin her köşesinde canlı ve renkli yaşamlarından taviz vermemişler, yerleştikleri topraklara neşe ve hayat aşılamışlardır. Hayata sımsıkı tutkun ve yaşama sevinci ile dolu dolu olan bu insanlar; eğlenceleri,folkloru,esnek ve hoşgörüyü elden bırakmayan İslami anlayışlarıyla Anadolu'ya bir renk ve kültürel zenginlik getirmişlerdir. Düğünleri eksiksiz bir eğlence, sevinçleri coşkun ve toplu bir ayin gibi, matem ve yasları ise Orta Asya'da ki yuğ törenlerinden farksız,ziyafetlerin eksik olmadığı, taziye de bulunanların şükran ve memnuniyet hisleriyle dolduğu kutsal bir atmosferi yaşatır."
cümleleriyle anlatıyor Uluslararası Mübadele Sempozyumunda Prof.Dr Selahattin Döğüş ve Merve Atasoy.....
Mübadiller hakkında yukarıdaki kurdukları cümle şahane bir analiz....
Aşağıdaki listeler Mübadele de Langaza'nın Kömeniç-Gömeniç köyünden gelen 30 Türk-Müslüman aileye ait aile reislerinin adına doldurulan tasfiye talepnamelerinin Devlet Arşivlerinden derlenmesi sonucu oluşturulmuştur.
Sevgilerimle
1-Selanik vilayeti Langaza kazası Kömeniç köyünden gelip, Balıkesir ili Ayvalık köyünde iskan edilen Halil çocukları Naciye ve Şadiye
2-Selanik vilayeti Langaza kazası Gömeniç köyünden gelip, İzmir ili Foça kazası Geren köyünde iskan edilen Murtaza Halil kızı Pamuş
3-İstanbul ilinde iskan edilen Hüseyin Hüsnü oğlu İbrahim Namık
4- Balıkesir ili Ayvalık ilçesinde iskan edilen İskender oğlu İbrahim ve ortağı Hasan ve Amuş
5- Selim eşi Nimetullah ile kızları Fatma, Ayşe ve varislerinden Şeyh Mustafa oğlu Eşref Muhittin
6- Hüseyin eşi Hatice ile çocukları İbrahim ve Hayriye
7- çiftçi Süleyman Ago oğlu Rasim
8- çiftçi Yakup kızı Hatice
9- çiftçi İskender kızı Emine
10- çiftçi Hasan oğlu Yunus
11- çiftçi Yakup kızı Kamile
12- çiftçi Kurt Ali oğlu Halil
13- çiftçi Demir oğlu İbrahim
14- çiftçi Cafer oğlu Recep
15- çiftçi Hasan oğlu Seyfettin
16- çiftçi İbrahim oğlu Süleyman
17-Çiftçi İbrahim oğlu Hüseyin
18-Çiftçi Salih oğlu Aliman
19- çiftçi Sefer oğlu Ramazan
20- çiftçi Safer oğlu Osman
21- çiftçi Mehmet oğlu İskender
22- demirci İsmail oğlu Ali
23- çiftçi İbrahim oğlu Demir
24-Balıkesir ili Ayvalık kazasında iskan edilen çiftçi İskender oğlu İbrahim
25- makinist Mustafa oğlu İzzet
26- çiftçi Ali Rüştü oğlu Hasan Ekrem
27- çiftçi Mehmet oğlu Aliman
28- çiftçi Murtaza oğlu Hüseyin
29- çiftçi İskender oğlu Mustafa
30-Selanik vilayeti Langaza kazası Gömeniç köyünden gelen imam Mehmet oğlu İskender
31- Balıkesir ili Ayvalık ilçesi Hayrettin Paşa Mahallesinde iskan edilen İbrahim İskender oğlu Mustafa
