SİLLE NİRE - LANGAZA NİRE

Devlet Arşivlerinden  bir fotoğraf

Çeşitli dinlerin orijini ve sembolleri 

Konya'da  yaşarken Sille'ye bir kez gitmiştik. Bir baraj vardı, etrafında hiçbir tesis  yoktu. Vasat bir yer olarak hatırlıyorum. Ama bu hafta gördüğüm Sille bambaşka bir yerdi. Restorasyonu tamamlanmış evler, camiler, kiliseler ve hamam....Sille kafeteryaları, sanat galerileri, müzesi ile gerçekten Konya'ya gittiğinizde görülmeye değer yerlerden biri haline gelmiş. İki dağın arasında, bir vadiye kurulmuş. Konya'ya 8 km uzaklıkta...Barışın ve hoşgörünün sembolü olan Konya'nın Sille ilçesinde  yıllarca Hırıstiyanlar ve Müslümanlar kardeşçe yaşamış. Sille'nin  tarihi 5000 yıl öncesine kadar dayanıyor. Mübadele de Sille'den gönderilen Rumların yerine,  Selanik Kozana, Langaza'dan yaklaşık 600 kişi gelip yerleştirilmiş. Çömlekçilik, mum yapımı, halı dokuma  günümüze kadar gelen zanaatlardan......

Şimdi Sille'yi adım adım size gezdirmek istiyorum......  

Sille'nin en önemli eserlerinden biri olan Aya Elenia kilisesi  İstanbul - Kudüs arası haç yolu üzerinde kaldığı için köye gelen  ilk hırıstiyanlardan olan Bizans Kralı Constantin'in annesi Helena tarafından MS 327 yılında yaptırılmış.

Sonraki yıllarda bakımsızlıktan yıpranan kiliseyi Osmanlı padişahı ll .Mahmut 1833 yılında tamir ettirir. Bu olayla ilgili olarak Karamanlıca onarım kitabesi  kilise kapısının üzerinde asılıdır. (Karamanlıca; Yunan harfleri ile Türkçe yazmaktır. Ayrıca Sille halkı Grekçe'nin Sille lehçesini kullanırlarmış.)

Onarımdan sonra tekrar eski görkemli günlerine dönen kilise, 1924 yılında gerçekleşen mübadele sonucu kaderine terk edilir. Birkaç yıl önce tekrar restore edilen kilise müze olarak hizmet veriyor. Darısı Yunanistan'da ki Camilerin restorasyonuna diyelim bizde....

Aya Elenia Kilisesinde küçük bir org da sergileniyor. Nüfus mübadelesi sırasına bir Rum aile tarafından Sille Nahiye Müdürü Mehmet Sudi Oğlakçı'ya emanet edilmiş. Yapım yılı 1882 olan bu org tekrar onarımdan geçirilerek kiliseye yerleştirilmiş. Org un kilise ayinleri sırasında kullanıldığı düşünülmekteymiş.

Kayalara oyulan mabetler akşamları ışıklandırılıyor.

Ve Sille Müzesi..

Girişte bizi Kisve-i Şerif karşıladı. Kabe'nin iç mekân örtüsü...Restorasyon sırasında Sille'de bulunan Çay Camii'nin müştemilatında bulunmuş. Burada sergilenmeye başlanmış.. 

Sille'de bulunan Şeytan Köprüsünün maketi

1950'li yıllarda Sille'de 16 atölyede 150 çömlek ustası faaliyet göstermekteymiş. Sille çömlek atölyeleri, toprak kap, tuğla ve kiremit imalatında Orta Anadolu'nun en önde gelen merkeziymiş. Ama şu anda Sille'de sadece 1 tane usta kalmış. 

Aynı zamanda 1905 yılında  Sille halı dokumada ihracat yapar durumdaymış. O döneme ait bir haber şöyle:

"Sille'de yirmi otuz  kadar halı tezgahında ihracata elverişli halılar üretiliyordu. Güzel ve nefis bu halıların arşını üç mecidiyeden bir liraya kadar satılıyordu." diyor.

Ayrıca  Silleli taş ustaları da  çok meşhurmuş....

Mum ve şamdan yapımında da lider durumdaymış.

Müzenin duvarlarında Sille'nin çeşitli âdetlerinden bahsediliyor.

Barana; Sille kültüründe yaban hayatı adı verilen ve Hıdırellez'de gidip, Kasım ayında eve dönen, uzun süre birbirinden ayrı kalan Silleliler, kışın bir araya gelerek arkadaş hasreti giderdiği gruptur. Aynı yaş grubundan arkadaşlar, her gün birinin evinde toplanarak  sohbet ederler, musîkî icra ederlermiş.

Geregi; Sille'de gereğiler zamanında gayrimüslim ahalinin de katıldığı büyük şenlikler ve eğlenceler düzenlenirdi. Geregi  adı verilen, her yıl Ağustos ayının 3.haftası başlayan ve bir ay süreyle devam eden merasimlerde, pazar günleri aşağı bağlara, perşembe günleri de yukarı bağlara gidilerek eğlenceler düzenlenirmiş.

İlçenin girişindeki Ak hamam restore edildikten sonra Sille Halk Kültürü Müzesine dönüştürülmüş. Ama zaman darlığından gezemedim. 

Sille çok güzel restore edilmiş. İlçenin her yerinde sanat, kültür ile içiçe geçmiş. Selçuklu Belediyesini kutlamak lâzım...Adım adım Sille gezimizi beğendiğinizi umuyorum. Sevgilerimle...... 

MÜBADELEDE LANGAZA BOLAYLI KÖYÜNDEN GELENLERİN ADLARI

 Geçmiş zaman olur ki.. arşivlerin tozlu raflarından tatlı bir fotoğraf.......

Sevgilerimle

1-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, Manisa ili Dere Mahallesinde iskan edilen Hüseyin Bezirgan oğlu Bektaş Ağa ve kızkardeşi Dudu Hanım'a ait tasfiye talepnamesi.

2-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, Manisa ilinde iskan edilen Hasan kızı Durdu'ya ait tasfiye talepnamesi.

3-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, Manisa ili Dere Mahallesinde iskan edilen Emrullah oğlu Emrullah'a ait tasfiye talepnamesi.

4-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, Manisa ilinde iskan edilen Mahmut oğlu Bayram'a ait tasfiye talepnamesi.

5-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, Manisa ilinde iskan edilen Abdurrahman oğlu Mustafa, Mümin ve İlyas'a ait tasfiye talepnamesi.

6-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, Manisa ilinde iskan edilen Ahmet oğlu İskender, Ramazan oğlu Ali ve Mustafa'ya ait tasfiye talepnamesi.

7-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, Adana ilinde iskan edilen Halil kızı Ayşe'ye ait tasfiye talepnamesi.

8-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, Adana ilinde iskan edilen çiftçi Mahmut oğlu Mustafa'ya ait tasfiye talepnamesi.

9-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, İzmir ili Foça ilçesi Geren köyünde iskan edilen Koca Hüseyin kızı Hanife'ye ait tasfiye talepnamesi.

10-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, Adana ilinde iskan edilen çiftçi Mahmut oğlu Mustafa'ya ait tasfiye talepnamesi.

 

11-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, Konya ilinde iskan edilen bakkal Mustafa oğlu Hasan'a ait tasfiye talepnamesi.

12-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, Konya ilinde iskan edilen bakkal Mustafa oğlu Aşir'e ait tasfiye talepnamesi.

13-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, İzmir ili Foça ilçesi Geren köyünde iskan edilen Timur oğlu Kerim'e ait tasfiye talepnamesi.

14-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, Konya ilinde iskan edilen arabacı Halil oğlu Celalettin'e ait tasfiye talepnamesi.

15-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, İzmir ili Foça kazası Geren köyünde iskan edilen Mustafa oğlu Halil'e ait tasfiye talepnamesi.

16-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, İzmir ili Foça kazası Geren köyünde iskan edilen Hasan Çavuşoğullarından Ömer oğlu Salih'e ait tasfiye talepnamesi.

 

17-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, İzmir ili Foça kazası Geren köyünde iskan edilen Celil oğlu Musa'ya ait tasfiye talepnamesi.

18-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelen çiftçi Yakup oğlu Hüseyin'e ait tasfiye talepnamesi.

19-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelen çiftçi Ramazan oğlu Ömer'e ait tasfiye talepnamesi.

20-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelen çiftçi Hüseyin kızı Durdu'ya ait tasfiye talepnamesi.

21-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelen çiftçi Demir Ali kızı Hanife'ye ait tasfiye talepnamesi.

22-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelen çiftçi Mürsel oğlu Ahmet'e ait tasfiye talepnamesi.

23-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, İzmir ili Buca kazasında iskan edilen çiftçi İskender oğlu Salih'e ait tasfiye talepnamesi.

24-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, İzmir ili Buca ilçesinde iskan edilen Hasan oğlu İbrahim'e ait tasfiye talepnamesi.

25-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, İzmir ili Buca ilçesinde iskan edilen Nurettin oğlu Rüştü'ye ait tasfiye talepnamesi.

26-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, İzmir ili Buca ilçesinde iskan edilen Hasan oğlu Osman'a ait tasfiye talepnamesi.

27-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, Manisa ili Gözhane Mahallesinde iskan edilen Mümin eşi Kamile ile çocukları Ahmet, Aşir ve Gülsüm'e ait tasfiye talepnamesi.

28-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, Manisa ilinde iskan edilen Çoban Hüseyinoğullarından Mehmet Çavuş oğlu Mümin, Musa ve Kamil'e ait tasfiye talepnamesi.

29-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, İzmir ili Foça ilçesi Geren köyünde iskan edilen Ramazan oğulları İsa ve İskender'e ait tasfiye talep

30-Selanik vilayeti Langaza kazası Bolaylı köyünden gelip, Adana ili Ceyhan ilçesi Tektamış köyünde iskan edilen rençber Salih oğlu Kadir'e ait tasfiye talepnamesi.

SELANİK KOZANA HASILAR KÖYÜ GÜNÜMÜZ FOTOĞRAFLARI

 

    Balkan Savaşlarının kaybedilmesi ile başlayan ardından Türkiye-Yunanistan ülke sınırlarının çizilmesi ve 1.Dünya Savaşı sonrası imzalanan Lozan Barış Antlaşmasına kadar devam eden kaos dönemi Münevver Ayaşlı’nın Avrupa-i Osmanileri yani Rumeli Türkleri için tam 12 yıl bir dram olarak devam etmiştir. Nüfus mübadelesi Anadolu’nun Müslümanlaştırılması, Güney Balkanların ise tümüyle Hristiyanlaştırılmasının nihai olarak soğukkanlılıkla tamamlanmasıydı. 

    Mübadele ile memleketlerinden-vatanlarına gelen mübadiller ve ailelerinin can korkusu bitmiş, sıfırdan tekrar hayata tutunmak için ikinci kez hayatta kalma mücadelesi başlamıştı. Niğde, Nevşehir, Aksaray ve Kayseri merkez ve köylerinde yaşayan, alt kimlik arayışına giren birçok insanın karşısına çıkan mübadele ve mübadilliktir. Konu araştırılmaya başlanıldıkça mübadele bağlamında tarihin sunulma ve anlaşılma biçimindeki kısıtlılık ve yanlışlık görülmeye başlanır. Kişilerin aile tarihlerine yabancılaştığı aşikârdır. Mübadil ailelerin çocukları bugün dedelerinin ismini, nerede doğdukları bilmedikleri gibi, atalarının doğduğu topraklarda neler yaşadıklarını da bilmiyor. Bu durum çocuklarımıza kültür aktarımı yapamadığımızın kanıtı olarak karşımızda duruyor

Fotoğraflar Hasılar/Hacılar/Hasallar/Haşlar olarak da bilinen köye ait....köy Kozana'ya bağlı olarak gözüküyor. 1915 yılına ait kayıtlarda köyde yaşayan toplam 53 erkek yaşıyor. Aile lakaplarından bazıları ise;

Muçu oğulları

Kara oğlu

Celah oğlu

Kise oğlu .....

Sevgilerimle

ENEHİL- DİKİLİTAŞ HİKAYELERİ VE ARŞİV SAYFALARINDA KADINLAR

 

Merhaba

Fotoğraflar Devlet Arşivlerinden 

.......Vaktiyle annemin babası olan Hasan dedemin anlattığına göre 70-80 yıl öncesinde Ferheng köyüne ortalama bir saat uzaklıktaki Enehil ( Dikilitaş) köyünde âşık ruha sahip bir delikanlı varmış. Delikanlı tarlada çalışan babasına yemek götürmekte olan Rum kızı genç Heleni ile karşılaşır. Âşı ruhlu genç Heleni'ye âşık olur.

O anda lâf atsa ayıp olacağını düşünen genç, gördüğü kız ile konuşmaya cesaret edemez. Çaresiz halde tarla kenarına diz çöküp elindeki sazı ile kalbinde oluşan duyguları dile getirir:

Gökdere'den çıktım derya yüzüne

Iras geldim bir Ermeni kızına

Yeme-içme bak yavrunun yüzüne

İmana gel gavur kızı imana

Girdim kiliseye kandiller yanar

Oturmuş gavur kızı zülfünü tarar

Otursam ağlasam el beni kınar

İmana gel gâvur kızı imana

Yayladan gelirken yolun olayım

Has bahçe içinde gülün olayım

Yarîn kötüyse yarîn olayım

İmana gel yedi benlim imana

Adımı sorarsan Ali'dir Ali

Tuttuğum yol ise Muhammed yolu

Dünyayı halk eden Allahın kulu

İmana gel yedi benlim imana

Sıva kollarını gel gir koynuma

Genç Heleni ise;

Hacılarda hacca gider hacı olur.

Talebelerde okur-yazar hoca olur

Ermenden İslam olmak güç olur

Var git İslamoğlu dönmem dinine

Fazla durdun burada git sen işine

Bütün kavimler güler keşime

Sakın düşme asla benim peşime

Var git İslamoğlu dönmem dinine

Adın Ali ise girdim dinine

İşte başım eğdim senin önüne

Hayatım fedadır İslam dinine

 Sıva kollarını gel gir koynuma diyerek mani düzer

 Kolundaki yarayı gösteren genç bir kız.

    Dikilitaş'ın eski Belediye Başkanlarından Süleyman Ocak mübadeleyi bizzat yaşamış Mehmet Memiş'ten (Köse Emmi) Enehil (Dikilitaş) yaşayan gayrimüslümlerin hane reislerinin adlarını öğrenerek kaydetmiş. Aşağıda o isimlerin derleme bir listesini görüyorsunuz.

Demirci Kriko

Marangoz Gavril

Kör Yordan

Demirci Yuvani

Çapsimiyon

Papazın Hacı

Kör Avraham

Terzi Elis

Anastas

Karaaşoğlu

Kart Aliksi

Dirmit

İshak

Şapkalı

Kaba Yusuf'un Hacı (Müslüman olarak kalmış)

Öğretmen Daskali

                           Sedat Çağlar'ın Selanik'ten Niğde'ye uzanan hayatlar adlı kitabından

Hasta bir kadın

 

Bir kadın fotoğrafı.

EDESSA/ VODİNA' YA BAĞLI KÖYLER- MAHALLELER- ÇİFTLİKLER

 

Vodina sular şehri Vodina

Her yer gürül gürül ırmaklarla kaplı, şelaleleri ayrı güzel Vodina.....

Mübadele ile 7832 Türk  aile Vodina'dan Türkiye'ye gelmiş.

Aşağıdaki bilgiler Nedim İpek'in Mübadele ve Samsun adlı kitabından

Mart-Nisan 1914 tarihleri arasında Yunan çeteleri Lankaza'da çetelere saldırırken Yunan resmi makamları da bazı camileri kiliseye dönüştürdü. Karacaova müslümanları ise Yunan müfrezeleri, tütün kolcuları ve orman bekçilerinin tazyiki altındaydı. Bu tazyik altında köylüler camiye gidemez, ölülerini köy mezarlığına defnedemez, tarlalarını süremez,sürülerini otlatamaz ve evden dışarı çıkamaz olmuşlardı. Vodine kazasındaki araziye ise mütemadiyen Kafkasya'dan gelen Rum göçmenler yerleştiriliyordu.Öte yandan Tuna boyundan gelen göçmenlerin yerleştirilmesi için Türk Hakimiyeti döneminde i'ane-i milliye ile inşa edilen meskenlerin bir kısmına Kafkas-Rum göçmenleri yerleştirilirken, bu meskenlerde meskun bulunan Türkler ocaklarını terk etmeye zorlandı. Bu ortamda Müslüman ahali top yekun göç etmeyi düşünmeye başladılar. Yine Avrupa basınında yer alan bir habere göre bu hadiselerin temelinde yatan gerçek sebep Müslümanları göç etmeye zorlamak ve bunların yerine Kafkas göçmenlerini yerleştirmekti.,

Ahali mübadelesine 25 Ekim 1923 tarihinde başlanacaktı. Evvela Sakız adasındaki 500'e yakın müslüman, sonra Girit'te ki Müslümanlar ve daha sonra Selanik'te ki Türkler nakledilecekti. Tevfik Rüştü bey mübadil sevkiyatının yapılabilmesi için on adet geminin bu işe tahsis edilmesini merkezden talep etti. 1923 yılında sevk edilecek olan mübadillerin İzmir,Trakya,Samsun ve Karadeniz sahillerinde yerleştirilmesi planlandı.

Mübadele esnasında sağlık heyetleri Bük, Papasköy, Hızırköy, Zirneva ve Terhiçan'da iki yüz çadırdan oluşan karargahlar kurarak burada mübadillerin iaşe, sağlık ve aşı işleriyle meşgul oldu. Ayrıca Kozana'da 1500, Hadova'da 1000 ve Karaferye istasyonunda 1000 kişilik üç büyük misafirhane kuruldu. Daha sonra Vodine'de de bir misafirhane ve bir aşevi açıldı. Misafirhanelere öncelikle kadınlar,çocuklar ve yaşlılar yerleştirildi.

                                                                                                            

VODİNA'YA AİT MAHALLELER, ÇİFTLİKLER, KÖYLER
KÖYLER			ÇİFTLİK
Kozişan	Ustrovine	Sermorin	İzvor
Gastelop	Pirbodişte	Usluh	Rizve
Novasil	Polyan	Prolik	Lugonca
Trestenik	Istrapeşte	Yenicekaraderesi	Sekine
Notya	Manastırcık	Piskopiye	Dırnova
Karalat	Beço	Mescidli	Prahne
Fuştan	Çakon	Vetike	Yeniköy
Islatana	Toramanlı	Sıbka	Lukoviç
Bizova	Tencor	Kıtyat	Rodivei Bala
Podrum	Rodine	Vişniçe	Poçeb
Tresine	Meçikli	Koromsel	Velçeşte
Rodine	Virtekob	Mayadağ	Banya
Kapenyan	Türkköy	Ağustos	Arsen
Radistan	Tirepoliç	Babaköy	Podos
Bahova	Çeltikçi	Koçubey yaylağı	Papazköy
Drağman	Mesmer	Çanakçı yaylağı	Deliklikaya
Kosteryan	Nurettin	Gülişan çiftliği köyü	Kamnik
Süren	Gogova	Çeltikçi çiftliği köyü	Volkoyan
Sepiska	Virbeyan	Orman çiftliği köyü
Gabarişte	Ustrova	Durle yaylağı köyü	NAHİYE
Nohor	Yeniköy	Doduca yazlası köyü	Karacabad
Ransilaf	Lipohor		Karacaova
Satina	Kurunçil
Lekova	Kırlat
Çerneş	Köseler
Karadere	Vinkine