SERHİRA..: GESİBAĞLARI

Selam

Aynı toprakların insanlarının dili de, acısı da, sevinci de, müziği de, kültürü de aynı....değişken olan milliyetleri, adları ve dinleri

Aşağıda yazı Mehmet Söylemez'in "Yitik Vatanın Türküleri" adlı kitabından

................

"Müzikolog Mahmut Ragıp Gazimihal Orta Anadolu kökenli bir Rum olan Bay Pavlaki'den duyduğu türküyü notaya alarak derleme yapmıştır. "Minarenin alemi" adlı türkü, ilk defa Orta Anadolu kökenli bir Rumdan derlenen türkü ünvanını taşımaktadır.

Gazimihal, türkünün derlenme hikayesini şöyle aktarmaktadır;

"Bay Pavlaki bu türküyü, Melitopulos'da öğretmenlik yaparken, 1890'da Ürgüp'te bulunduğu sırada oranın Hırıstiyanlarından öğrenmiş. Türküyü yakanlar oralı Farazoğlu Mihail veya onun kızları imiş. Farazoğlu Mihail kırnatacı idi, düğünlerde şenliklerde o civar İslâm ve Hırıstiyan köylerine çalgıcılarla birlikte giderek para kazanırdı"

Bu sözlerin arkasından bu müzisyen ve ailesinin Eğriboz (şimdiki adı Halkida) adasında mübadil olabileceğini belirtmiştir. Bugün adı geçen bölgede çok yoğun bir Ürgüplü nüfus bulunmaktadır. Ada üzerinde yaşadıkları en önemli merkezlerden birisinin adı Prokopi olan yerdir. Bu isim Ürgüp adının Rumlar tarafından telaffuzudur. Buradaki Türkçe konuşan Anadolu kökenli Rumlarla iletişime geçilmiş ve Farazoğlu ailesinden birilerine ulaşılmaya çalışılmışsa da başarılı olunamamıştır. Türküye ait sözler aşağıdadır.

Minarenin alemi
Kara kaşın kalemi

Kalem alıp gaşlarını yazdırayım aman
Gerdanına liraları dizdireyim aman
Seni alıp diyar diyar gezdireyim aman

Minare ince ince
Ölürüm görmeyince

Kalem alıp gaşlarını yazdırayım aman
Gerdanına liraları dizdireyim aman
Seni alıp diyar diyar gezdireyim aman

Buna benzer bir örnekte Pertev Naili Boratav tarafından verilmiştir. 1986 yılında basılan Ahmet Şükrü Esen derlemelerinin ikinci kitabı olan "Anadolu Türküleri" kitabının özsözünde Boratav;

İç Anadolu bölgesinde sıklıkla varyantlarıyla karşılaşılabilen "Gesi Bağları" türküsü için şu notu düşmüştür.

"Bu kitap içinde oldukça zengin çeşitlemeleriyle yer alan "Gesi Bağları" türküsünün bendeki en eski izlenimi Birinci Dünya Savaşı'nın ilk yıllarına çıkar. Arapsun (şimdiki adı Gülşehri) da hanımların meclisine bilmem hangi sebepten Kayseri'den sürgün edilmiş genç bir Rum kadını da katılırdı ve başka türküler arasında bu türküyü dertli dertli söyler, dinleyenleri duygulandırırdı" diyor.

Ahmet Şükrü Esen'in derlemelerinde bu türkünün altı farklı varyantının sözlerini kayıt etmiştir. Bu türkü ve ileride değinilecek olan bunun gibi birkaç türkünün varyantları günümüzde İç Anadolu bölgesinde yaşayan Müslümanlar ve Yunanistan'da yaşayan mübadil Rumlar arasında hala söylenmekte ve bilinmektedir"

***Farazoğlu Mihail hakkında ise; bölgede yaşayan Despina Bougukmanou, Farazoğlu ailesinin adının bazı insanlar tarafından bilindiğini ama aile bireylerine dair bir bilgi olmadığını belirtmiştir. Görüşülen diğer Rumlar'da ailenin soyadını değiştirmiş olma ihtimali ya da başka ülkeye göç etmiş olabileceğini belirtmişlerdir.