1923 yılında başlayan ve 1940'lı yılların sonuna kadar geçen dönem içerisinde ülkenin her alanında kalkınması ile buna bağlı ar-ge çalışmalarının yoğun olarak yaşandığı bir dönemdir. O yıllarda ülkenin en önemli ihracat ürünlerinden biri tütündür. 1924 yılında İzmir'de toplanan İktisat Kongresinde alınan kararlardan birisi de; rejinin kaldırılması ve tütünün millileştirilmesi oldu.
"Çok değerli ve çok güzel ürünlerimizden biri olan tütünün tarım yöntemlerini düzeltmek, çiftçilerin ürününü işletmek ve değer fiyatıyla satmak bakımından aydınlatmak ve korumak, tütünlerimizi dünya piyasalarına daha çok tanıtarak dış satımını en yüksek dereceye çıkarmak yolundaki çabalar iyi sonuçlar vermektedir" sözleriyle tam destek verirken, ilerleyen yıllarda sonuç ne oldu?
Yeni Türkiye'de birçok aile tütünden geçinirken, ülke yavaş yavaş ayakları üzerinde durup zenginleşmeye başladığında, gereken değeri ve önemi göstermeyen yöneticiler, ilerki yıllarda da; ürünün bolluğundan ambarların kapılarının kapatılamadığı ve dünya liderliğini elimizde bulundurduğumuz bir anda haşhaş dikimini yasakladıkları gibi, tütünü de sömürü düzeninin çarkları arasında öğüterek yok etmişlerdir.
Bu dönem İstanbul Maltepe'de kurulan Tekel Enstitüleri, Ziraat ve Fen Şubesi çalışanları bizzat sahada yaptıkları çalışmalar neticesinde, kazandıkları tecrübeleri kitap ve makale haline getiırmişlerdir. O dönem tütüncülüğü hakkında elimizde kaynak olarak sadece bu çalışmalar mevcuttur. O dönemden sonrada zaten böyle bir disiplin ve çalışma estetiğini görmek zaten mümkün olmamıştır.
1940 yılında İnhisarlar İdaresi tarafından bastırılan "Karadeniz Çevresi ve Tütünleri" adlı yayında; mübadillerin Rumeli'den gelirken yanlarında "basma" ve "başıbağlı" tohumlarını getirdikleri belirtilmektedir. O yıllarda Bursa hinterlandı içinde çok fazla tütün yetiştiren İnegöl, Yenişehir, İznik, Orhangazi, Mustafa Kemalpaşa'da bulunan tütün çiftçilerine de dağıtılarak, Bursa tütüncülüğünün tek tip üzerinden yapılması temin edilmiştir. Ama devam eden yıllarda bu tohumlar tamamen ortadan kalkmıştır.
Yine bu yayından edindiğimiz bilgiye dayanarak,
"Gümüşhacıköy'de, Türkiye'nin en iyi kalite de kokulu,basma tütünleri yetişir. Bunlar açık kırmızı renkte,ufak bir kıta da basma tütünlerdir. Kavala ve Drama tütüncüleri olan halkın iskânından önce Gümüş nahiyesi ile Maden köyü tütüncülerini teşkil eden Rum ve Ermenilerin yetiştirdikleri bir çeşit çıplak baş tütün tohumundan kalan mahsul Samsun ve çevresinin en düşük kalitede tütünleri idi. Buraya iskân edilen muhacirlerin memleketlerinden getirdikleri "basma" tohumlarını kullanmak suretiyle elde ettikleri basma tütün mahsulü İskeçe'de yetişenlerin ayarındadır" denilmektedir.
Halen Samsun'da bulunan İl Tarım Müdürlüğü "Rumeli basması" tohumunun üretimin tekrar canlanması için çalışmalarına hızla devam etmektedir.
Kavala'dan Türkiye'ye gelen aile sayısı 6282'dir. Aralarında birkaç tane Pomak aile bulunmaktadır. Kavala, o zamanlar Dünyanın en kaliteli tütününün yetiştirildiği bölge....
Bu yüzden meslek gruplarını çoğu tütün yetiştirme ve işçiliği üzerine......
Meslekler tütün tüccarı, tütün işçisi, kıyıcı, tütün denkçisi, tütün amelesi, tütün mübaya memuru, öğretmen, berber, gemici, rençber, çiftçi ve şimdiye kadar hiç rastlamadığım şekilde bir tane de profesör.....
Yerleştirildikleri yerler ise şöyle....
İZMİR
Urla,Kemalpaşa, Dibekbaşı, Kızılcabala köyü,Bayraklı,Karataş Karantina adası, Göztepe,Tire, Alsancak, Ödemiş, Karşıyaka
İSTANBUL
Aksaray, Şehzadebaşı, Beyazıt, Beşiktaş, Kartal, Beyoğlu,Eyüp Sultan, Fener, Balaban köyü, Maltepe, Kadırga, Kocamustafapaşa, Bakırköy/ Mahmutbey köyü, Fener/Cafer mahallesi,Tophane, Ortaköy, Fatih, Beyoğlu/Kamer Hatun mahallesi, Üsküdar, Silivri
BALIKESİR
Edremit, Bandırma,Ayvalık, Gönen
ZONGULDAK
Ereğli, Alaylılı Köyü
MANİSA
Akhisar, Kavaklı köyü, Hamidiye köyü
BURSA
Hisar, Gemlik
ÇANAKKALE
Arslanca mahallesi, Biga, Karapınar,Gelibolu, Ezine
SAMSUN
Reşadiye,Çiftlik köyü
Denizli, Tekirdağ, Aydın/Kırkağaç, Kocaeli/Mustafakemalpaşa, Eskişehir/Seyitgazi, Amasya/Merzifon,Gümüşhacıköy Adana/Kozan, Konya/Ilgın, Afyon/Çivril/Cami mahallesi
Drama Livası Kavala Kazası Köy ve Mahallelerine ait isim listesi
KÖYLER
1-Karacalı 2-Mohal
3-Kınalı 4-Selyan
5-Karamanlı 6-Naibli
7-Horaşe 8-Kızıllı
9-Nedirli 10-Zigoş
11-Söğütcük 12-Prançova
13-Örendere 14-Köse İlyas
15-Çınar 16-Sepetçiler
17-Sarışaban 18-Kokala
19-Kıpti 20-Sagir Kaloş köyü
21-Rahça 22-Kırlar
23-Eski Kavala 24-Bereketli
25-Leftere 26-Süleyman
27-Kırlar Himmetli 28-Kozcağız
29-Köseler Zir 30-Meşteban
31-Racme 32-Kara Orman
33-Özbek 34-Karagöz
35-Korita 36-Carı
37-Selbiyan 38-Korucu
39-Pınarbaşı 40-Bük
41-Uzunkapı 42-Kocalar
43-Kurtlu 44-Kavala köyü
45-İlhanlı 46-Nedirli
47-Kırk Merdiven 48-Morlu
49-Raşova 50-Cami Kaloş köyü
51-Zilhova 52-Ulucak
53-Demirören
MAHALLESİ
MAHALLELERİ
Eski Kıpti mah.
Su yolu mah.
Ahmet subaşı mah.
Kıpti mah.
Varoş mah.
Haceriye mah.
Kırlar Urgancı mah.
TAŞOZ NAHİYESİ
3 köy ve 1 mahalleden oluşan Taşoz adasından 11 aile gelmiş ama tasfiye talepnamelerine nereye yerleştirildikleri yazılmamış.
1- Liman İskelesi Köyü
2-Toloy köyü
3-Teologos köyü
MAHALLESİ
Kadı Ahmet Efendi mahallesi
Sevgilerimle
Sevgilerimle
