-1757 Ankara kazayi Arabsun is bu deftere itibar oluna-
Selam
Akademik tarihin kurucusu Ranke'nin verdiği bir konferans çok beğenilir ve dinleyiciler tarafından ayakta alkışlanır. Ranke izleyicilere döner ve "Bayanlar, baylar beni alkışlamayın. Çünkü bunları ben söylemiyorum, belgeler söylüyor" diyerek arşiv belgelerinin önemini vurgular.
Aşağıdaki çalışmalar, Yrd.Doç.Dr.Leyla Kaplan'ın çalışmalarıdır. Çeviriler orjinal belgelerden yapılması nedeniyle çok önemlidir.
-Karye-i Sinason tabi i Arabsun der liva i Ankara mahal i kamiyan kablos-
(Kamiyan Karamiyan olarak da okunabilir)
Ortodoks Karamanlılar Türkçe konuşan, Türkçe'yi Yunan harfleri ile yazıp okuyan, Anadolu'da Karaman, Kayseri, Niğde, Nevşehir ve Konya illerinde ağırlıklı olmak üzere tüm bölgelerde yaşayan bu insanlar yani Hırıstiyan Türkler mübadele ile zorunlu olarak Yunanistan'a gönderilmişlerdir.
Yunanistan'da yerli halk tarafından kabul edilmeyerek "Türk dölü" , "yoğurtla vaftiz edilmiş" denilerek dışlanmışlardır.
Ortodoks Karamanlılar yani Hırıstiyan Türkler geniş ve pek aydınlatılmamış bir konu olarak ayrıca incelenmesi gereken tarihsel bir kimlik olayıdır.
1761 yılına ait bu defter ise; Sinason'da yani Mustafapaşa'da yaşayan Ortodoks Karamanlılara ait kayıtlardır.
Ortodoks Karamanlılar Türkçe konuşan, Türkçe'yi Yunan harfleri ile yazıp okuyan, Anadolu'da Karaman, Kayseri, Niğde, Nevşehir ve Konya illerinde ağırlıklı olmak üzere tüm bölgelerde yaşayan bu insanlar yani Hırıstiyan Türkler mübadele ile zorunlu olarak Yunanistan'a gönderilmişlerdir.
Yunanistan'da yerli halk tarafından kabul edilmeyerek "Türk dölü" , "yoğurtla vaftiz edilmiş" denilerek dışlanmışlardır.
Ortodoks Karamanlılar yani Hırıstiyan Türkler geniş ve pek aydınlatılmamış bir konu olarak ayrıca incelenmesi gereken tarihsel bir kimlik olayıdır.
1761 yılına ait bu defter ise; Sinason'da yani Mustafapaşa'da yaşayan Ortodoks Karamanlılara ait kayıtlardır.
Defterlerde:Tohan-(Taofan)-Yusuf-Ulaş-Tataris-Tavil-Musa-Serender-Karyağdı gibi Gayrimüslim isimler bulunmaktadır.
-Az da olsa fakir-fukaranın kaydı bulunmaktadır.Babası
yanında-çırak-mersomun yanında,b orhi yanında
ifadeleri oldukça fazladır. İstanbul’da çalışan babalarının veya
akrabalarının yanında çalışan ve ticaret yapmaya alıştırılan çocuklar
Sineson’lu tüccarların oluşturdukları tekelin devamını sağlayan sigortaları
olmaktadır.
-Toğdroş ismi -ta ve te -harfleri ile
iki farklı şekilde yazıldığı için“Tağdroş-Teoğdroş,Tohan-Taohan-Taodor-Todor-Bratamoz-Bratamaz-Tavyarcı-Havyarcı-Asbir-İsbir-Kavfeci-Kavfeci(Kufeci)Pretamoz-Pratamos-Pratamaz-Sav-Sava-Save”
isimleri, vav harfli ve vav harfi kullanılmadan yazılmıştır.Buna benzer farklı
yazılımlar bulunmaktadır.Mümkün olduğunca yazılışa göre okunmaya
çalışılmış, yazılımda ki karışıklık okumayı güçleştirmişse de, yaklaşık okumaya yakın yapılmıştır.
-- 1757 tarihli defterde Mühtedi (din
değiştirme) kaydına iki kayıt haricinde rastlamadım.
-- Bazı kişilerin (gayrimüslim ve
Müslüman) isimleri yanında: Osmanlı sarayında-Berham paşanın
hizmetinde-Nizamıceditte-Asakir-i Mansure’de açıklamaları da bulunmaktadır.
Sineson Müslümanlarının nüfüs defter kayıtlarında Nizamı Cedit ve Asakir-i
Mansure-i Muhammediye askeri kayıtları yer almaktadır.
Nüfus ile vergi (Alâ-Evsat-Edna)
kayıtlarının yazıldığı ( Sineson’un )
1761 tarihli defterde;
YaniAhrangelos?
Kavri
Mahallesi:Hane:100,nüfus:237,ala:33,ta:65,na:29
Mahalle-i Kivas:Hane:65,nüfus:181,ala:33,ta:65,na:29
--------------------------------------------------------------------------------------
Hane: 309, nüfus:777,
Ala:194,Ta:255 , na:99,
Toplam vergi: 548 kuruş olarak verilmiştir..
- Nüfus
Tahrir Defterlerinde kişiler hakkında yer alan bilgiler (ak
sakallı-kara sakallı,şer-ter bıyıklı,çopur vd.) ifadelerinin dışında belirtilen
fiziksel özellikler azdır. Son dönem bazı nüfus defterlerinde(Denizli-Honaz) daha ayrıntılı bilgilerin yer aldığı
görülmektedir...Yüzünün sol tarafında beni var, çatık kaşlı, kaşında ak
var, şehla(şaşı)gözlü, çopur yüzlü, yara izi var(yara izinin nerede olduğu
yazılı),kartal burunlu vb. ifadelerle yazıcı adeta kişilerin fotoğrafını
anlatmaktadır..
Yani Ahrangelos ? 82 haneden oluşan bir mahalledir. Kayıtların ilk 30 hanesini daha önce yayınlamıştım. Kalan 52 hane aşağıdadır.
Sevgilerimle
Hane:31
No:1(ta) Deraliye’de Boğaziçinde Manav:52
Orta boylu kumral bıyıklı Gavrenil veledi Tegofan:34
No:2
Oğlu Kostanti:5
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:32
No:1(ta) Deraliye’de Saman iskelesine manav:57
Orta boylu sarı bıyıklı Prekob* veledi Anastas*:80
No:2(ta)
Oğlu uzun boylu kara bıyıklı Pandili :29
No:3(ta) Borhi Mersom’un) yanında,53
Diğeri orta boylu ter bıyıklı Anastas:24
No:4
Torunu Dimitri veledi Bandili:10
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:33
No:1(ala) Deraliye’de Havyarcı:58
Orta boylu sarı bıyıklı Şahbaz damadı Mihad veledi Serafim:39
No:2 Oğlu Pratamoz:7
----------------------------------------------------------------------------------------------------s.39--
Hane:34
No:1(ta) Deraliye’de Avrat Pazarında Bakkal:58
Orta boylu kara bıyıklı Preskova veledi Hristo:35
No:2(na) Yorgi mersomun yanında:58
Karındaşı Mina:15
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:35
No:1(ala)
Orta boylu kumral bıyıklı Bakkal Taodori
veledi İstefan:30
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:36
No:1(ta)
Mersom’un,karındaşı orta boylu kumral bıyıklı
Pratamaz veledi İstefan:25
No:2(ta) Deraliye’de Yenicami’de Bakkal :60
Karındaşı orta boylu ter bıyıklı Yuvan:20
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:37
No:1(ta)
Kısa boylu sarı bıyıklı Havyarcı Anastas veledi Asbir:38
No:2(ta) Deraliye’de Kufeci Tegoflos:58
Damadı orta boylu ter bıyıklı Nikofolas
veledi Bordi:80
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:38
No:1(ala)* Deraliye’de Galata’da Todyacı:58******
Orta boylu şabb-ı emerd Yuvan veledi Vasil:23
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:39
No:1(ala) Deraliye’de Bakkal :58
Orta boylu kara bıyıklı Pandadili,Ürgüplü,(Adrakoblu)******
Oğlu Gavril:30
No:2
Oğlu İstefan:7
No:3(ta)
Damadı orta boylu ter bıyıklı Karalim veledi
Petro:20
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:40
No:1(na) Deraliye’de Karaköy’de Bakkal:57
Orta boylu şabb-ı emerd Hristo veledi Mois:15
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:41
No:1
Yetim
Todori veledi Mına:10
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:42
No:1(na) Deraliye’de Tophane’de Bakkal yanında:57
Orta boylu şabb-ı emerd Vasil veledi Lagor:13
No:2
Karındaşı Yuvan:5
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:43
No:1(ala)Deraliye’de Galata’da Havyarcı:57
Orta boylu kara bıyıklı Yuvan veledi
Pratamoz:49
No:2(ta) Borhi:57
Oğlu orta boylu ter bıyıklı Pratamoz:20
No:3(na)
Diğeri Mina:14
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:44
No:1(ta) Deraliye’de Galata’da Havyarcı:59
Orta boylu kumral bıyıklı Vasil veledi
Taodori:38
No:2(,na),Yağcı
Oğlu İstefan:13
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:45
No:1(ta) Deraliye’de Galata’da Havyarcı:59
Orta boylu ter bıyıklı Yuvan veledi Lefter:20
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:46
No:1(ta) Deraliye’de Galata’da Havyarcı:59
Orta boylu kumral bıyıklı Abostol veledi
Çakali oğlu Dermiyad
No:2(ta)Borhi Mersomun yanında:59
Oğlu ter bıyıklı Yuvan:22
No:3(na)Borhi Mersomun yanında:59
Diğeri Anastas:16
---------------------------------------------------------------------------------------------s.41
Hane:47
No:1(na)
Orta boylu sarı bıyıklı Trandafil veledi
Hristo:55
No:2(ta)Deraliye’de Salmatomkoda?? Bakkal:58
Oğlu orta boylu ter bıyıklı Vasil :22
No:3(na) Borhi Mersomun yanında :58
Diğeri şabb-ı emerd Eftim:19
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:48
No:1(ala)
Orta boylu kara bıyıklı Taodori veledi
Nika(Niko) oğlu Yorgi:30
No:2(na)
Karındaşı Pina:13
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:49
No:1(ta)
Orta boylu kumral bıyıklı Bakkal Vasil veledi
Dimitri:59
No:2(ala) Deraliye’de Havyarcı:59
Oğlu uzun boylu kumral bıyıklı Aleksi:25
No:3(ta) Borhi Mersomun yanında:58
Diğeri orta boylu ter bıyıklı
Nikol(Nikoli):18
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:50
No:1 Amer***
Orta boylu kumral bıyıklı Asbir veledi İlya:40
No:2 Oğlu Dermiyad**:5
No:3
Diğeri Tegofalos:3
No:4(ala) Deraliye’de Havyarcı:58
Karındaşı Orta boylu ter bıyıklı Sarvan:23
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:51
No:1(ta) Deraliye’de Galata’da Havyarcı yanında
:57
Mersodun** diğer karındaşı orta boylu kumral
bıyıklı Teogdoş:35
No:2
Oğlu Vasil:8
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:52
No:1(ta) Deraliye’de Kufeci:58
Orta boylu kumral bıyıklı Yuvan Preskova:31
No:2
Oğlu İstavari:7
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:53
No:1(ta) Deraliye’de Ortaköy’de Kosker:57
Orta boylu sarı bıyıklı Simon veledi Anatos(Antos):52
No:2(na) Deraliye’de Bakkal çırağı:57
Oğlu orta boylu şabb-ı emerd Asmos:16
No:3
Diğeri
Bordan:10
No:4
Diğeri Hristo:9
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:54
No:1(ta)
Orta boylu kara bıyıklı Havyarcı Hristo
veledi Serafim:55
No:2
Oğlu Nikofilos:4
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:55
No:1(ta)
Orta boylu sarı bıyıklı Serandar veledi
Pavli:35
No:2
Oğlu Bavlihorus:4
No:3
Karındaşı Kostanti:17
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:56
No:1(ta)Deraliye’de Galata’da Havyarcı :65……5
Orta boylu ter(ser)bıyıklı Nikola veledi
Hristo:22
No:2(ta)Borhi:52
Karındaşı orta boylu ter bıyıklı Karalim:20
No:3(na) Borhi:57
Diğeri Vasil:15
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:57
No:1(ta) Deraliye’de Galata’da Havyarcı :58
Uzun boylu kumral bıyıklı Atanas veledi Nikola:47
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:58
No:1(ta) Deraliye’de Galata’da Havyarcı:58
Uzun boylu kara bıyıklı Hırtso veledi Ankali:54
No:2(ta) Deraliye’de Tatavla’da Manavcı:58
Oğlu orta boylu kara bıyıklı Ankali:23
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:59
No:1(ta) Deraliye’de Galata’da Havyarcı:56
Mersumun diğer oğlu orta boylu kara bıyıklı Avraham:33
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:60
No:1(ala) Deraliye’de Galata’daHavyarcı:52
Orta boylu ter bıyıklı Yanaki oğlu Lazadi:25
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:61
No:1(ta)
Orta boylu sarı bıyıklı Andarin veledi İstavri:33
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:62
No:1(ala)Deraliye’de Samatya’da Bakkal:59
Orta boylu sarı bıyıklı Anastasi veledi Armiya:45
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:63
No:1(ala) Deraliye’de Unkapanı’nda
Havyarcı:58
Uzun boylu sarı bıyıklı Mina veledi Vasil:53
No:2(na) Borhi:58
Oğlu şabb-ı emerd Yuvan:17
No:3
Diğeri Yuvan:3
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:64
No:1 Deraliye’de Galata’da Havyarcı:58
Orta boylu sarı bıyıklı Afrid veledi Paskal:28
No:2 Oğlu Abraskoh**:1
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:65
No:1(ta) Deraliye’de Barkırcı(Bakırcı):60
Orta boylu sarı bıyıklı Kavranil veledi İstavri:28
No:2 Oğlu Preskova:1
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:66
No:1(ala)
Orta boylu kumral bıyıklı Dimitri veledi
Yorgi:42
No:2(ta) Deraliye’de Unkapanında Havyarcı:57
Oğlu orta boylu ter bıyıklı Ankali:18
No:3(na) Borhi:57
Diğeri Yorgi:14
No:4
Diğeri Lazadi:4
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:67
No:1(ta)
Orta
boylu kumral bıyıklı Kasab* Lazadi veledi Eftim:53
No:2(ala) Deraliye’de Galata’da
Karalıköy’de**Bakkal:58
Oğlu orta boylu ter bıyıklı Eftim:19
----------------------------------------------------------------------------------------------------1761
Hane:68
No:1(ta)
Orta boylu ter bıyıklı Havyarcı berber
Dimitri veled Moskazi?:30
No:2,oğlu Anderya:2
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:69
No:1(ala) Deraliye’de Avrat Pazarında
Bakkal:58
Orta boylu ter bıyıklı İstefan veledi Karalim:23
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane70
No:1(ta)
Orta boylu ter bıyıklı Bakkal Atanas:20
No:2
Karındaşı Bandabad? oğlu Avraham:11
No:3,Karındaşı Dermiyad:*
Diğeri Yuvan:3
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:71 no:1(ta)
Orta boylu sarı bıyıklı Bakkal Kostanti veledi İstravri:56
No:2(ala) Deraliye’de Galata’da Havyarcı:58
Oğlu orta boylu ter bıyıklı Anastas:25
No:3(ta) Galata’da Bakkal:53
Diğeri orta boylu ter bıyıklı Yorgi:22
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:72
No:1(ala)
Uzun boylu kumral bıyıklı Bakkal Vasil veledi
Mois:23
No:2 Oğlu Anastasi:8
No:3
Diğeri Yuvan:3
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:73
No:1(ala), Deraliye’de Galata’da Havyarcı:57
Orta boylu kara bıyıklı Lazadi velediDermiyad:25
No:2
Oğlu Mina:3
No:3(ta)
Karındaşı orta boylu ter bıyıklı Sefotari:21
No:4
Diğeri İstefan:10
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:74
No:1(ala) Deraliye’de Odun Kabusunda Şehriyeci(Sebzeci)***:55
Orta boylu kara bıyıklı Acı Yani(Hacı Yani) veledi
Kostati:39
No:2
Oğlu Dimitri:7
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:75
No:1(na) Deraliye’de Galata’da Havyarcı:56
Orta boylu şabb-ı emerd Mina veledi Yuvan:15
No:2(ta)
Anşadezi ****boylu sarı bıyıklı Borosi veledi Save:28
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:76
No:1(ala) Deraliye’de Galata’da Havyarcı:53
Orta boylu kara bıyıklı Pratamoz veled Hrısto:39
No:2(na)
Oğlu şabb-ı emerd Nordan;*15
No:3
Diğeri (Kostazi:3
No:4(ta) Deraliye’de Mersomun yanında:52
Karındaşı Orta boylu kumral bıyıklı Nikola:23
----------------------------------------------------------------------------------------------------Hane:77
No:1(ala) Deraliye’de Galata’da Havyarcı:53
Orta boylu kara bıyıklı Yorgi veledi Yusuf(Yasef*)*:45
No:2
Oğlu Lagod:8
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:78
No:1
Yetim Kostanti veledi Nikola:10
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:79
No:1(ala) Samatya’da Bakkal:52
Orta boylu sarı bıyıklı Bakkal Yuvan veledi
Lazari:45
No:2(ta) Borhi Mersomun yanında:57
Orta boylu ter bıyıklı Yorgi:22
No:3(na)
Diğeri Lazari:13
-------------------------------------------------------------------------------------------------
(Sayfa:46)
Hane:80
No:1(ala) Deraliye’de Havyarcı:58
Orta boylu kumral bıyıklı Yorgi veledi
İlya:24
No:2
Oğlu Save:6
No:3(ta) Deraliye’de Kürkçü hanında Bakkal:56
Karındaşı Dermiyad:22
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:81
No:1(ta)
Uzun boylu kara bıyıklı Vasil veledi İlya:58
No:2(ala)
Oğlu orta boylu kumral bıyıklı Yorgi:26
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hane:82
No:1(ta) Deraliye’de Samatya’da Bakkal :80
Orta boylu kara bıyıklı Hacı Anastasi veledi Teogderes:38
No:2
Oğlu Kavranil:10
No:3
Diğeri Vasil:5
Hane:82,Neferat:194
Cizye Evrakı:
Ala:50, Evsat:72,Edna:26
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Musinne(yaşlı), Tuvana(genç),Sagir(Çocuk),
şabb-ı emerd (reşid değil) Hafıdi.(.Torun)
çok ilginç bilgiler..bunları araştırıp yayınlamak herkesin öğrenmesine katkıda bulunmaktır..elinize sağlık..
YanıtlaSilBilgi paylaşıldıkça güzelleşir..Kendimize saklamak bence bencilliktir. Çok teşekkür ederim. :)
Sil1700 lere kadar indin Sertaç. harikasın gerçekten. Fiziksel özelliklerin nüfus kayıtlarına yazılması ilginç geldi ama o yıllar için de en kolayı olmalı. seviyorum paylaşımlarını kolay gelsin.
YanıtlaSilVallahi Özlem yorumu okuyunca şöyle bir düşündüm de 1700'ler gerçekten...hiçbirşey bilmiyorum derken :))) Çok akıllıca bu tutum...Büyük devlet olmanın farkı olmalı :) fotoğraf yok kişileri nasıl betimleyecek ancak öyle..süper fikir çok teşekkürler sevgiler
Sil