GÖRÜKLE MÜBADELE EVİ ve RIZA AĞA MÜBADELE KAHVESİ

Selam

Gezi ve tanıtım yazılarımıza devam edelim.

Görükle;  Bursa Nilüfer Belediyesine bağlı,  Uludağ Üniversitesi kampüsüne yakın olmasından dolayı çoğunlukla üniversite öğrencilerinin yaşadığı bir yer. Semtin  bir  başka özelliği ise;  Mübadele zamanında,  mübadillerin yerleştirildiği eski bir Rum  köyü.....

Görükle'de; Bursa Lozan Mübadilleri Derneği ile  Nilüfer Belediye Başkanı Mustafa Bozbey'in  katkılarıyla, bir mübadele evi ve Rıza ağa mübadele kahvesi kurmuşlar. İçindeki materyalleri tek tek evlerden toplayan ve evinde yıllarca biriktiren kişi ise; şu an ki Müze Müdürü Bayram Akıncı....Çok emek verdim diyor,  evime sığamadı artık topladıklarım.. her eski  yıkılacak evin içinde yaşamışlıklara ait eşyalar  arıyordum. Daha sonraları belediye yetkilileri evleri yıkmadan  beni çağırmaya başladılar diye anlatıyor. En son eski bir Rum evi yıkıntısının ait  duvarın içinden 2 tane silah bulmuş, müzede  sergilenmeye başlanmış. (En sondaki fotoğraf)

Elbiseler sandıklardan teker teker toplanmış, sahiplerinin isimleri  ile sergileniyor.

Bu beşik ve yorgan Dernek Başkanı Ali Korkut'a ait

Tasfiye talepnamelerine göre Bursa ve civarına 1573 Aile yerleştirilir. Bunların içinden Serez'den gelen  sadece 18 aile Görükle köyüne yerleştirilmiş.

 İçeri girdiğimizde bizi Ayhan Hoca ve öğrencisi güzel tınılarla, keman sesi ile karşıladı.  Aşağıdaki mısraların sözü ve bestesi Ayhan Hoca'ya ait...

Islak  kaldırımlar, yağmurlardan değil

İstanbul ağlıyor aşkımıza

Unutmak çok kolay olmayacak

Hayali benimle neredeyse

Gel diyor çok çabuk, gel sen bana

Bekletme ne olur neredeysen

Deli bir fırtına çıkıverdi

Düşünmek gelmedi aklımıza...

Islak  kaldırımlar, yağmurlardan değil

İstanbul ağlıyor aşkımıza.....

Sen ne güzel bir şehirsin, ne şiirler yazdırıyorsun İstanbul böyle.......

Hayatın (arka bahçe, avlu yani)  bir tarafında Ayhan hoca ruhumuzu okşarken, Mübadele Kadınları Derneği karşı köşeye şahane bir masa hazırlamıştı.
Bu arada Mübadele Kadınları Derneği Görükle'nin girişinde bir cafe işletiyor. Üniversite öğrencilerine  Rumeli usulü ev yemekleri hazırlayıp satarak derneğe katkıda bulunuyorlarmış.
Mübadele evinin kapıları herkese açık, o evde herkes kendinden çocukluğundan, geçmişinden birşeyler bulabiliyor.

Bizleri ağırlayan Bursa Mübadele Derneği Başkanı sayın Ali Korkut'a, Başkan Yardımcısı Mehmet Temizel'e,  Yönetim Kurulu üyeleri Sayın Cengiz Günhan'a , Ali Güney'e Müze Müdürü Sayın Bayram Akıncı'ya, damaklarımızı okşayan o güzel lezzetleri hazırlayan Kadın Derneği üyesi Sayın  Fethiye Korkut'a çok teşekkürler 

Ayrıca Türkiye'de "Sosyal Belediyecilik" kavramına örnek olabilecek böyle bir projeyi hayata geçirmek için her türlü desteği veren  Nilüfer Belediye Başkanı Sayın Mustafa Bozbey'e teşekkür etmek istiyorum.

                                                                Sevgilerimle

İSMET HANIM MÜZESİ......

İşlemeli  fotoğraf çerçevesi...İsmet-Ramiz çokk uzaklardan....

Feride-Hamdi.....  İsmet hanımın annesi ve babası..... Feride 19 yaşında Manastır'lı, kocası Hamdi 29 yaşında Uçana'lı...Lakapları Uzun Hamdi Oğulları...Uçana'da yaşıyorlar. 1912 yılında Yunanistan'ı kaybetmemizden sonra orada yaşayan Türkler, mübadele yapılana kadar "Yunan halkı"  olarak görülüyor. O yüzden Hamdi; bir süre Yunan askeri olarak görev yapmak zorunda kalıyor.

 Uçana bir köy ama şehir planlaması çok güzel, doğa yemyeşil, bereketli...arıcılık her yerde.... her şey çok bol... refah içinde bir memleket......

 İlk çocukları İffet, 1922 doğumlu..Mübadele olduğunda İffet 2 yaşında.....Feride ikinci çocuğuna hamile...

Beyaz Kule'nin orada kurulan çadırlarda 3 ay kendilerini Anadolu'ya götürecek geminin gelmesini beklemişler. Bu sırada hamileliği ilerlemiş ve çadırlarda beklerken çok zor  şartlarda bir doğum yapmış. O sırada limana yanaşan gemiye herkes binmeye çalışınca bir izdiham olmuş..iki yaşındaki kızı İffet annesinin başucunda,  sevgili eşi Feride yeni doğum yapmış perişan halde, 1-2 saatlik minicik, zayıf bebeği kucağında kalakalan Hamdi, hayatındaki belki de en acı kararı vererek, bu yolculuğa çıkarsa öleceğini düşündüğü erkek bebeğini, Selanik'te bir papaza verir. Karısını  ve küçük kızını alarak gemiye biner.

Aile içinde sürekli konuşulan bir hikayedir bu...Yaşıyor mu? Nerede? Hiç araştıramamışlar ama şimdi belki bulabileceklerini düşünüyorlar. İsmet hanımın abisi eğer yaşıyorsa 93 yaşında.... öldüyse  eğer; çocukları ile tanışmak istiyorlar. Hayatta her şey mümkündür yeter ki içimizde umut olsun. Bence cılızda olsa bir umut ışığı var... 

Sadullah Kayalar (Ortada oturan)

10 gün süren uzun ve meşakkatli bir yolculuktan sonra Ordu'ya iskan ediliyor. Fakat iklimini beğenmiyorlar. Oradan Yozgat Akdağmadeni'ne gidiyorlar.  Kültürel ve ekonomik zenginliğinden ve Rumeli'ye benzettiklerinden dolayı Akdağmadeni'ni çok beğeniyorlar ve yerleşiyorlar. Hayatları boyunca İsviçre'yi görmedikleri halde (Çocukları bilmiyor) Akdağmadeni'ni "Küçük İsviçre" diyerek anlatıyorlar ve seviyorlar.

İsmet Kayalar (Ayakta)

Yazarın notu

(Bugüne kadar birçok mübadil çocuklarıyla görüşmeler yaptım. Hepsi olayları hayal ürünü, şehir efsanesi gibi anlatıyor. Bildikleri büyüklerinden duydukları birkaç bir şey..hatta çoğu zaman acaba yanlış mı hatırlıyorum, yoksa yanlış mı aktardılar hafızam bana oyun mu oynuyor gibi ikilemlere düştüklerine şahit oldum. Fakat araştırdıkça şunu gördüm ki anlattıkları hiçbir olay hayal ürünü değil.. hepsi gerçek, birebir yaşanmış olaylar....Mutlaka içlerinden birinin İsviçre ile ilgili bir anısı vardır. O yüzden Akdağmadeni'ni "Küçük İsviçre" diye seviyorlar diye düşünüyorum.)

Hamdi dedenin 4 tane çok güzel kız kardeşi var.

Saçlarındaki örgülerde inciler takılı, elbiseleri Avrupa-i ve çok şık... Köyün delikanlıları kızları kaçırmaya geliyorlar. Kızların annesi Havva nine inançlı bir kadın..... kızlarını korumak için Ayete-l Kürsi okuyor. Delikanlıların önünde avlu duvarı uzuyor uzuyor, delikanlıların ulaşamayacağı yüksekliğe ulaşıyor. Atlarıyla içeri giremeyen delikanlılar geri dönüp gidiyor..Bu durum birkaç kez tekrarlanınca köyün delikanlıları artık kızlardan ümidi kesiyor....

Hamdi ile Feride'nin Türkiye'ye geldikten  sonra kızları İffet'ten başka 5 çocukları daha oluyor.

İsmet

Necati

Yusuf

Hayriye

Servet

İşte bu ev ikinci çocuk İsmet hanımın evi......İsmet hanım tam bir koleksiyoner ve antika sever....Evin her köşesinin farklı farklı hikayeleri var.

Ramiz dede Türkiye'ye 40 günlük geliyor. Selanik Beyaz Kulenin orada kendilerini Anadolu'ya getirecek gemiyi beklerken çadırda doğuyor. Babasının adı Sadullah, Kayalar'lı, annesinin adı Fikriye, Kolatza'lı....Lakapları Yazıcıoğlu...Balkan savaşlarının kaybedilmesinin ardından Bulgar ve Yunan çeteler Türklere çok zulüm etmeye başlıyorlar. Kayalar'da iki katlı bir konakları var..Gülfidan nene cesur bir Rumeli kadını...Yıllarca geceleri elinde mavzer pencerede sabaha kadar nöbet tutarak ailesini koruyor. 

Fikriye-Sadullah  Türkiye'ye geldikten sonra dört çocukları daha oluyor. Yozgat Akdağmadeni'ne yerleştiriliyorlar. Memlekette Ege iklimi hüküm sürüyorken senede 3 ürün alıp, tarım ve hayvancılıkla uğraşırken, Akdağmadeni'ne yerleştirilince bildikleri her şey allak bullak oluyor. Zengin bir yer ama iklim çok kötü...Tarım yok..Maden çıkıyor. Küçük el sanatları var. Soba, mangal, saban yapıyorlar. Akdağmadeni postanesi zamanın en fazla cirosunu yapan postanesi...İhracat yapıyorlar. Havuzlu, mermer kaplı evler iyon tarzı, gotik tarzı  köşkler şeklinde yapılmış.Faytonlarla geziyorlar.

Alttaki fotoğrafta Kabe'nin, Atatürk ve İsmet İnönü'nün ve Obama'nın resmi ile Türk bayrağı var. Rahmetli İsmet teyze Obama'yı çok severmiş o yüzden gazeteden resmini kesip çerçeve yaptırmış, duvarına asmış.

Atatürk'ün yukarıdaki fotoğrafında kullandığı sandalye aşağıda...İsmet hanımın antika merakını bilen antikacı en özel parçaları arar bulur İsmet Hanım'a getirirmiş. Hatta İsmet hanım son zamanlarında evden dışarı çıkamazmış antikacılar eve servis yaparmış.....İnsan ölene kadar tutkularının peşinden gitmeli.....

Sandalyenin üzerindeki terlikler işlemeli kumaş gelin terlikleri.....

El emeği göz nuru tel kırmalar hepsi tablolarda....

Etaminler tablo yapılmış sonra da vestiyerin  dolap kapaklarına monte edilmiş.

Rahmetli İsmet hanım 10 çocuk annesi...altı kız, dört erkek.....

İsmet hanım tam bir ayna sever her yer ayna....hatta  sıkılınca değişecek aynaları da depo olarak kullandığı odasında duruyor. Mutfak dolabı kapaklarını aynalı.... kenarlarında ki desenleri İsmet hanım kendi çizip yaptırmış.

Burası misafir odası...bu kanepelerden bizim evde de vardı yeşili......burada pembeleri...

Tel kırmalar yakıştığı yerde bence..... tabloların içinde.......

En büyük kızı Gülay hanım annesinin hikayesini anlatıyor.

Sağda Osmanlı zamanından kalma 

sünnet kaftanı,sol tarafta işlemeli yelekler....

İsmet hanım 2015 yılında vefat etmiş. Evindeki bütün eşyalar kendi yerleştirdiği şekilde....Çocuklarının ortak kararı ile evine hiç dokunulmamış. Müze olarak kullanılmaya başlanmış. Aile yurt dışından gelen misafirlerini bu evde ağırlıyorlar. Eşyaların hikayelerini anlatıyorlar, annelerini rahmetle yad ediyorlar.

Geçenlerde Yunanistan'dan gelen bir Karamanlı Türk'ü ağırlamışlar.Evi görünce burası benim evim gibi demiş.Çok duygulanmışlar. Görmek istediğim bir yerdi..o evi öyle yerli yerinde tutmak çok özel bir davranış..Ölen insanların ardından hiç yaşamamış gibi 

hemen eşyalarını dağıtmak  yakınları için bence çok ağır bir durum...yok saymak gibi bir şey.....Müze fikri bence çok güzel....

Ankara Lozan Mübadilleri Derneği yönetim kurulu olarak bizleri çok güzel ağırladılar. Bu güzel evi ve bu güzel insanları size de anlatmak istedim.Ayrıca buradan çok  teşekkür ederim.Sevgilerimle......