Salnameler; içinde dönemin takviminin de yer aldığı Osmanlı klasik döneminin resmi yıllıklarıdır. Devlet salnamelerinde merkezi idarenin yanı sıra vilayetlerdeki idari yapılar,yöneticilerinin isimleri, tarihi yapılar, coğrafi bilgiler, okul, matbaa, kütüphanelerin isimleri, nüfusu gibi bilgiler bulunmaktadır. O tarihlerdeki durumu bizim için aydınlatan değerli kaynaklardır. Selaniğe ait 1320 (1902) yılına bu salname maiyyet memurlarından Halil Rifat bey tarafından hazırlanmıştır. Selanik vilayetinin ilk salnamesi Hicri 1287 (m.1870) yılında hazırlanmıştır. Aşağıdaki bilgileri aldığım salname, Selanik için hazırlanan 17 nci salnamedir. Bu salnamede dahil olmak üzere Selanik için toplam 20 salname hazırlanmıştır.
"Her alanda çok zengin ve eşsiz bilgiler sunan bu salnamenin içine girerek o dönemin Selanik vilayetinde bir gezintiye çıkmak idarecisi askeri muallimi, öğrencisi, tüccarı halkla tanışık olmak tarihi mekanları ziyaret etmek iklim ve doğasını bilip havasını teneffüs etmek çarşısında alışveriş yapmak kısaca oradaki yaşamı tahayyül etmek mümkündür" der Salnameyi çeviren Sayın Hatice Oruç.....
"Her alanda çok zengin ve eşsiz bilgiler sunan bu salnamenin içine girerek o dönemin Selanik vilayetinde bir gezintiye çıkmak idarecisi askeri muallimi, öğrencisi, tüccarı halkla tanışık olmak tarihi mekanları ziyaret etmek iklim ve doğasını bilip havasını teneffüs etmek çarşısında alışveriş yapmak kısaca oradaki yaşamı tahayyül etmek mümkündür" der Salnameyi çeviren Sayın Hatice Oruç.....
Aşağıda okuyacağınız yazı 1902 yılında Langaza yı anlatıyor. Keyifli okumalar......
MERKEZ KAZA HAKKINDA BİLGİ
Langaza kasabası, hicri takvime göre 302, miladi takvime göre 1886 senesinde merkez kaza olarak kayıtlara geçmiştir. Langaza kasabasında 464 hanede 1716 kişi yaşamaktadır. Kazaya bağlı köylerde ise 9742 hanede 48121 nüfusu vardır ki; 5831 hanede 30097 nüfus İslâm, 271 hane 1328 nüfus İslâm kıptisi, 3155 hanede 14578 nüfus Rum ve 20 hanede 71 nüfus Rum kıptisi, 465 hanede 2057 nüfus Bulgar mezhebindendir.
Langaza kasabasında 1 cami, 1 mescid ve 30 kadar talebesi olan bir medrese, İkisi müslim, ikisi gayrimüslim kız ve erkeklerin gittiği okul ile 1 kilise, 1 havra, 175 dükkan, 16 han, 12 fırın, 1 buharlı dakik fabrikası bulunmaktadır. Langaza Belediyesinin 1 aded tulumbası, lüzumu kadar kova, kanca ve balta gibi alet edevatı ile 25 nefer tulumbacısı, 2 adet temizlik arabası ve 2 nefer süpürgecisi vardır. Langaza'nın içinde çeşme yoksa da, her hanede pınar ve kasabanın etrafındaki sebze bahçelerinde tatlı su kuyuları bulunmaktadır.
Salnamede kasabaya 20 dakika mesafedeki kaplıcaların suyunun emsalsiz olarak anlatılıyor. Kaplıcalar birbirlerine 15 metre uzaklıktaymış. İkisinin suyu sıcak, birisini suyu gayet soğukmuş. Sıcak sulardan birisinde kükürt, diğerinde altın, civa, çelik ile az miktarda kükürt madeni olduğu erbâb-ı fen tarafından tecrübe edilerek anlaşılmıştır.
Bu sıcak suların 32 C'de sıcaklığı olup, kükürtlü suyun cildiye hastalığına, diğerinin ise romatizmaya tutulmuş hastalara iyi geldiği görülmüştür. Kasabadan Banya mahaline doğru giden yola bu sene dahilinde dikilen söğüt ağaçları tamamıyla yetişmiş olduğundan, fevkalade bir manzara oluşmuş, Banya civarındaki Belediye tarafından bir takım binalar ve kahvehane gibi yerler yapıldığından ziyaretçilerin istirâhatı temin edilmiştir.
Langaza kasabasında 1 cami, 1 mescid ve 30 kadar talebesi olan bir medrese, İkisi müslim, ikisi gayrimüslim kız ve erkeklerin gittiği okul ile 1 kilise, 1 havra, 175 dükkan, 16 han, 12 fırın, 1 buharlı dakik fabrikası bulunmaktadır. Langaza Belediyesinin 1 aded tulumbası, lüzumu kadar kova, kanca ve balta gibi alet edevatı ile 25 nefer tulumbacısı, 2 adet temizlik arabası ve 2 nefer süpürgecisi vardır. Langaza'nın içinde çeşme yoksa da, her hanede pınar ve kasabanın etrafındaki sebze bahçelerinde tatlı su kuyuları bulunmaktadır.
Salnamede kasabaya 20 dakika mesafedeki kaplıcaların suyunun emsalsiz olarak anlatılıyor. Kaplıcalar birbirlerine 15 metre uzaklıktaymış. İkisinin suyu sıcak, birisini suyu gayet soğukmuş. Sıcak sulardan birisinde kükürt, diğerinde altın, civa, çelik ile az miktarda kükürt madeni olduğu erbâb-ı fen tarafından tecrübe edilerek anlaşılmıştır.
Bu sıcak suların 32 C'de sıcaklığı olup, kükürtlü suyun cildiye hastalığına, diğerinin ise romatizmaya tutulmuş hastalara iyi geldiği görülmüştür. Kasabadan Banya mahaline doğru giden yola bu sene dahilinde dikilen söğüt ağaçları tamamıyla yetişmiş olduğundan, fevkalade bir manzara oluşmuş, Banya civarındaki Belediye tarafından bir takım binalar ve kahvehane gibi yerler yapıldığından ziyaretçilerin istirâhatı temin edilmiştir.
KAZADA YETİŞEN ÜRÜNLER, SANAYİSİ ve TİCARETİ
Salnamede Langaza kazası halkının genellikle çiftci olduklarından bahsediliyor. Langaza'da 7 demirci, 12 ekmekçi, 10 hancı, 1 marangoz, 1 saraç, 2 arabacı, 15 dülger, 5 kunduracı, 15 bakkal, 2 tenekeci, 5 basmacıdan ibaretmiş. Arazisi çok bereketli olup, senede 1'e 8 veya 10 oranında hasılat alınır. Kazanın bağları 100 bin dönüm sınırında olup, mahsulünden senede 400-500 bin kıyye şarap imal edilir.
Kasabada Salı günü kurulan pazarda her nevi eşya ve hayvanat satılırmış. Pazargâh karyesinde her sene ruz-ı hızır'ın elli ikinci günü Paşa panayırı adıyla bir hafta süren bir panayır kurulurmuş. Oraya her yerden tüccarlar gelip, satış yaparlarmış.
KAZANIN DOĞAL ÖRTÜSÜ
Kazanın birçok yerinde dereler bulunmaktadır. En büyüğü Langaza deresidir. Bu dere Langaza'ya 6 saat mesafede bulunan Niyegovan dağlarından doğmaktadır. Dere Langaza ovasıyla Arıklı, Seraçlı ve Kavalar karyelerinin topraklarını sulayıp, Aya Vasil gölüne dökülmektedir. bu dere yazın kurumaktadır. Kazaya en yakın iskele Selanik şehridir. Ayrıca kazaya 12 saat uzaklıkta İstavroz çiftliğinde de bir iskele bulunmaktadır. Kazada biri Beşik diğeri Ayo Vasil olmak üzere 2 göl bulunmaktadır. Beşik gölünün bir ayağı da İstavroz Katerin'de denize akmaktadır. Bu göllerden başka üç ufak göl daha bulunmaktadır. Bunlardan birisi Mavrova, diğeri Lance ve üçüncüsü Kargı göldür. Mavrova ve Lance göllerinin suyu acı olduğundan buralardan ne balık ne de saz çıkarılır.
Kargı gölden ise sadece saz çıkarılıp, Ademköy ve civarı köylerin ahalisi tarafından hasır yapılarak satılmaktadır.
Sevgilerimle
Sevgilerimle
