19. YÜZYILDA SELANİK YANYA MALAKAS NAHİYESİ

 

                                                    Yanya nahiyesine  ait panoramalar

.........

19. yüzyılda Yanya kazası dâhilinde Malakas,Korundas, Çerkovişte ve Zagor  isimlerinde dört nahiye yer almaktaydı.

Malakas, Malacassi, Malakassi imlâları ile ahalinin bozuk telaffuzu ile Malakâsh şeklinde anılmaktaydı. Konumu itibariyle Yanya'nın güney vadisindedir. Sınırları Rapşişte köyünden başlayarak, güneyde Narda sınırına kadar uzanmaktaydı. Doğusunda ise Meçova ve Zagor yer almaktaydı. 19.yüzyılın başlarında nahiye dahilindeki köy sayısı 49 iken bu köylerdeki hane sayısı 2350 idi. 1831 yılında ise benzer şekilde 48 köyün bulunduğu nahiyedeki hane sayısı 991 nüfusu ise 4588 idi. Görüldüğü üzere 19.yüzyıl başındaki hane sayısı oldukça yüksektir. Burada Yanya ve civarındaki gayrimüslim nüfusunun özellikle yüksek gösterilmesine yönelik bir niyetin bulunduğu söylenebilir. Ayrıca Rum bağımsızlığı ardından Yunanistan'a bir göçün yaşandığı da ileri sürülebilir. Ancak Malakas nahiyesinin idari sınırlarındaki köy sayısı 1846 tarihi itibariyle yine 49'dur ve nüfusunda olağan dışı bir azalma yoktur. Daha sonra ki yıllarda Yanya'nın vilayet teşkilinden sonra ise genellikle 50 köyün bulunduğu nahiyenin merkezi Kraps köyüdür. 1907 yılında 10 köyden oluşan naahiyenin yine merkezi olan Kraps'ın 1895 yılında 274 hane ve 886 kadın ve erkekten oluşan büyük bir köy olduğu görülmektedir.

(Arşivde yer alan bir kayda göre Kraps'ın ahalisi Sırp olarak belirtilmiştir.)

Malakas köylerinin bazılarında daha 11.yüzyılda bölgeye yerleşen Ulahlar sakindi. 1875-1882 tarihli bir kayıtta bu durum açıkça görülebilir. Bu tarihte nahiyenin köy sayısı 50 civarındadır. Nahiyedeki 643 hanede Ulahlar, 2461 hanede ise Rumlar yaşamaktaydı. Bu kayıt ile uyumlu olabilecek 1880 tarihli bir diğer deftere göre  Malakas nahiyesinde 3494 Ulah ve 5089 Rum erkek bulunmaktaydı. Ancak Osmanlı kayıtlarında din ve mezhepleri sebebiyle genellikle Rum olarak gösterilen nüfusun içinde en az Ulahlar kadar Arnavutların da bulunduğu söylenmelidir. Nitekim Yanya'nın fethinden evvel Osmanlı Devleti yerel despotlara şehre saldıran Malakaslı Arnavutların da içinde yer aldığı Bulgar, Sırp ve Ulahlardan oluşan saldırganlara karşı askeri yardım yapılmıştır. Bu tarihten itibaren Yanya'nın genelinde görüldüğü üzere din ve eğitim kurumları vasıtasıyla özellikle Ulahlar'da ve Arnavutlar'da Rumlaşmak sürecinin yaşandığı ileri sürülebilir. 

Malakas dahilindeki köylere yapılan ziyaretlerde buralarda çeşitli hanların bulunduğu nakledilir. Örneğin bölgeye 1809 yılında yaptığı ziyarette Leake'nin ifadesine göre o zamana kadar gördüklerinin en iyilerinden bir han bulunmaktaydı. Yine 1846 tarihi itibariyle nahiyedeki manastır sayısı 7'dir.

(İlkay Erden Yanya Sancağı İdari yapı ve yerleşim birimleri 1867-1913, Türk Tarih Kurumu yayınları)

Yanya Malakas'a bağlı çiftlik adları  aşağıda belirtilmiştir. Umarım  ailelerinizden duyduğunuz ama nerede olduğunu  bilmediğiniz yerler hakkında sizlerde bir fikir oluşturur.

                                                                                                                                     Sevgilerimle

*Forti

*Arboreş

*Maçok

*Erlos

*Velçeste

*Kaçka

*Beje

*Lap

*Koclos

*Nikolos

*Menfelos

*Bırakmaz

*Karaliş

*Peruzgol

*Prozgoli

*Mankolari

*Raşpeşte

*Maçon