BİR SARIŞABAN HİKAYESİ VE SARIŞABAN'A AİT BİLİNENLER

Selam
 Ataları Sarışaban mübadili olan Sevgili Bayram Ülker'in cümleleriyle bu akşam Drama'ya bağlı  Sarışaban'a doğru gidelim istedim. Yazının sonunda Sarışaban'a bağlı bazı köylerde yaşayan ailelerin lâkapları ve köy- mahalle isimleri yer almaktadır.

             Aile büyüklerim bugünkü Yunanistan’a bağlı, o günkü adı ile Sarışaban kazasının köylerinden gelmişler. Dedelerimi ben doğmadan çok önce vefat ettiklerinden hiç bilmiyorum. Sadece Anneannemi (Büyükana derdik) ve Babaannemi (Fatma ana derdik) tanıma fırsatım oldu.

          Her ikisi de bir şey anlatacakları zaman, söze “bizim memleket te” diye başlarlardı. Onlar için doğdukları ve bırakıp geldikleri,  bugün Yunanistan sınırları içinde kalan yerler hala memleketti. "Memleket te" diye başlayıp, uçsuz bucaksızdı diye tarif ettikleri tarlaların büyüklüğü, sağmaya yetiştiremedikleri ineklerin, memelerinin sağılamadığı için çatlayacak hale geldiğini anlattıklarında, bu benzetmeyi abartılı bulurdum. Zamanla vatan bildikleri o topraklardan kopup geldiklerinde ve yine vatan dedikleri bu topraklara ayak bastıkları zaman dilimi arasına yıllar girdi. Kendilerini, bu topraklara getiren aile büyüklerini bir bir kaybedip, buradaki vatan toprağına gömdüler. Artık memlekete dönme ümidinden de bir o kadar uzaklaştılar.

          Anlattıkları sınırlıydı hep, unutmuşlar mıydı, yoksa konuşup hatıraları tazelememekle unutmanın kolay olacağını mı düşünüyorlardı bilemiyorum. Yoksa yaralarına kabuk mu bağlatmışlardı? Kabuk bağlamış yaranın tekrar kanaması için bırakın kaşımayı, hafif bir tırnak darbesi bile yetiyorken, biz o yarayı ne kadar kaşısak da,  tırnak atsak da, ya kanatmayı beceremedik, ya da yaradan sızanın kan olduğunu anlayamadık.

            Orada aşk var mıydı? Türk–Yunana, Yunan–Türk’e aşık oluyor muydu? hiçbirini öğrenemedik. Sustular, hep sustular.

            Fatma anama, anlat dediğimizde, “-ne anlatayım ayol, her şey orada kaldı işte” diye kısa keser, fakat yine de peşinden yarım yamalak bir hatırasını anlatır ve her defasında gözlerini dolduran yaşlarını silmek için çemberinin ucunu kullanır, anlat diye ısrar edende, ettiğine pişman olurdu.

       Bir yaz günü tütün diziyorken, radyoda söylenen “Debreli Hasan” türküsü üzerine, Fatma anama, Debreli Hasan'ı bilir miydin? diye sorulduğunda, -“Bilirim elbet, rahmetli anam beni Salialara (Salih ağa) bir şey almaya göndermişti, eve girdiğimde içerde adamlar oturuyordu, debreli beni görünce kim bu kızçe dedi, Saliağa yabancımız değil, bizimdir dedi, sonra ben evden çıkıyorken de Saliağa eğilip bana burada o adamı gördüğünü sakın bir yerde söyleme diye tembih etmişti…” koca Debreli Hasan hakkında bile anlattığı bununla sınırlı kaldı.

      Debreli Hasan, Rum Çetecilerin karşısında kendi etrafındaki gönüllülerle kurulmuş bir Türk çetecisinin lideriymiş. Adına türkü yazılacak kadar nam salan bu kişinin hakkında kim bilir ne anılar biliyordu da anlatmıyordu ninem.....

 Debreli Hasan türküsünden bir dörtlük:
“Mezar taşlarını Hasan koyun mu sandın,

Adam öldürmeyi Hasan oyun mu sandın,

Drama mahpusunu Hasan evin mi sandın,

At martinini Hasan dağlar inlesin,

Drama Mahpusunda Hasan dostlar dinlesin.

         Adetlerimizdendir, Bayram namazı için camiye giden erkekler, namaz çıkışı hemen eve gelmezler mezarlığa giderler.

            Bir bayram sabahı idi, mezarlık ziyaretini de yapmış eve geldiğim de, elini öpeceğimden, Fatma anamı alt katta bulamayınca üst kata çıktım. Ellerini balkon korkuluklarına koymuş gözleri ile çok uzakları tarıyor gibiydi. 

-Fatma ana bayramın mübarek olsun ver elini
dediğimde, ağladığını gördüm. 
-şimdi siz mezarlara gittiniz, dualarınızı okudunuz,biz mezarlarımızı da memlekette bıraktık, kimbilir bakımsızlıktan yerleri bile kaybolmuştur" dedi. 
O güne kadar bizimkiler buraya, buradakiler de oraya gitmişler diye basitleştirdiğim mübadeleyi ve mübadilleri bir anda yeniden tanımıştım sanki.......

         Fatma anamın da, büyük anamın da giyim tarzları aynıydı. Giyimlerinin vazgeçilmezi olan fıta dedikleri önlükleri vardı. Her ikisini de hep siyah çember ve saten benzeri siyah kumaştan dikilmiş, içinde astarı olmayan ferace  bir manto ile hatırlarım. Bir sokak aşağı dahi gitseler, mantolarını hemen üslerine alırlardı. Neden hep siyah giyiyorlardı? Bu renk, memleketten süre gelen bir tarzı mıydı? Yoksa zorla çıkarıldığımız vatanımıza tekrar dönene kadar asla renkli giymeyeceğiz diye alınmış, bir daha da geri dönemedikleri içinde bozulmamış bir karar mıydı? Bilinmez.

          Tek bir satır okuma ve yazma bilmezken namaz kılacak kadar yeterli sure ve duayı nereden, nasıl öğrenmişlerdi? Büyüklerinin öğrettiği kesindi. Balkan Harbi, Çanakkale Savaşı, Kurtuluş Savaşını peş peşe yaşadılar. Bu savaşlarda sevdiklerini bir bir kaybettiler. Ambarlarındaki çalışmışlıklarını, her yıl ama her yıl cepheye gönderdiler. Mısır koçanını öğütüp, un niyetine kullanıp, ekmek yapacak kadar fakirlik ve yokluk içinde iken, bu büyükler, nasıl oldu da kızancıklara ve kızçelere (çocuklarına) din eğitimi vermekten geri kalmadılar.

             Kapıya “pota”, bahçeye “harem”, merdivene “drabazan”, patatese “kumpir” gömleğe “dolama” yengeye “ganga” El havlusuna “kığma” aile fertlerine “Horanda” … demeselerdi eğer, onların geçmişte yaşadıkları kültürleriyle ilgili hiçbir şekilde bilgi sahibi olamayacaktım.

         Fatma anama ara sırada olsa, yalvar yakar söylettirilen Rum kızı türküsünün sözlerini keşke onun sağlığında bir yerlere not etseydim. Tek bir kelime dahi Rumca bilmiyorlardı, Rumca öğrenip konuşmaya mecbur olmayacak kadar geniş ve kalabalıktılar demek ki.....

          Gülmeleri kadar, ağlamaları da anlıktı. Ne yaşamışlardı da hem gülmeyi hem de ağlamayı aynı nefese sığdırabiliyorlardı. Mezar taşlarının başına “Kavalalılı, Selaniklili, Sarışabanlı” gibi memleket isimlerinin yazılması ahde vefa mıydı, yoksa geride kalanların vefası mıydı?

                                                                                                                       Sevgilerimle

Selanik vilayeti Drama Livası (Sancağı) Sarışaban kazasına bağlı köylerin isimleri

1-Muratlı                                                 2-Karacaova

3-Domaçlı                                                4-İnceğiz

5-Çağlayık                                               6-Darıova

7-Ulucak                                                  8-Mencenos

9-Gaziler                                                 10-Kenez 

11-Beklemiş                                            12-Muratcık

13-Mustafaoğulları                                14-Beğcilli

15-Karacakoyun                                     16-İlhanlı

17-Eskiköy                                              18-Dededağı

19-İskeçe                                                 20-Mencus

21-Karamanlı                                          22-Susığırı

23-Baraklı                                               24-Bayramlı

25-Kızbükü                                              26-Uzunkuyu

27-Karagıdırlı                                          28-Nedirli

29-Lise                                                     30-Köseler Bala

31-Sepetçiler                                            32-Dranova

33-Çobanlı                                               34-İmrenli

35-Haleb                                                  36-Aşıklar

37-Köseler Zir                                         38-Kavacık

39-Kolçalar                                             40-Koçoğulları köyü

41-Çakırlı                                                42-Köprübaşı

43-Kurudere                                            44-Kotuncalı

45-Toylar                                                 46-Kadıovası

47-Boyova                                               48-Kolacık

49-Urgancılar                                        50-Boynukızıl   

51-Kuru                                                 52-Kurudere

52-Eski Sarışaban köyü                        53-Ada

54-Çobanköy                                         55-Zigoş

56-Muncunos                                        57-Yenimahalle köyü

58-Kasaba                                              59-Doyranlı

60-Ulucak

MAHALLE ve ÇİFTLİKLER

1-Kayapınar Çiftliği

2-Hüseyinbey mah.

3-Eğrelti mahallesi

4-Kadı Ahmet efendi mahallesi

5-Çarşı mahallesi

                                   

SARIŞABAN KAVACIK KÖYÜNDEN GELENLERİN LAKAPLARI

1-Nizamoğulları                                                   13-Molla Osmanoğulları
2-Kalıncıoğulları                                                  14-Terzioğulları
3-Delioğulları                                                       15-Bayramoğulları
4-Kocayusufoğulları                                             16-Söylemezoğulları
5-Şalakoğulları                                                     17-Kasapoğulları
6-Topaloğulları
7-Hacı oğulları
8-Berberoğulları
9-Dikmeoğulları
10-Bahçecioğulları
11-Karaalioğulları
12-Rahmanoğulları                                                                

KOLÇALAR KÖYÜ LAKAPLARI

1-Çelekoğulları
2-Delibaşoğulları
3-Ramazanlılar
4-Yakup paşaoğulları
5-Hasan köse oğulları
6-Deli hüseyin oğulları

KOÇOĞULLARI KÖYÜ LAKAPLARI

1-Ali Molla oğulları                                                                    18-Çakıroğulları
2-Koca Ahmet oğulları                                                               19-İmamoğulları
3-Abdioğulları                                                                            20-Topal Osmanoğulları
4-Kırkhasanoğulları                                                                    21-Terzioğulları
5-Mustafa çavuş oğulları                                                            22-Davutoğulları
6-Koca Mustafa oğulları                                                             23-Deliahmetoğulları
7-Köri İbrahim Oğulları                                                             24-Karahasanoğulları
8-Molla Osman oğulları                                                             25-Keleşoğulları
9-Katil oğulları                                                                           26-Koca Mehmetoğulları
10-Çakıroğulları                                                                         27-Bölükbaşıoğulları
11-Sakaoğulları                                                                          28-Sakioğulları
12-İbrahim bölükbaşoğlu                                                           29-Karaçomakoğulları
13-İdrisoğulları                                                                          30-KaraMustafaoğulları

14-İshakoğulları                                                                         31-DipliAlioğulları
15-Molla Osman oğulları                                                           32- Reşitoğulları
16-Köklü Ahmetoğulları                                                            33- Köri İbrahimoğulları
17-Yakupoğulları                                                                        34- Sait Oğulları

ROPÇOZ KAZASI MESUDİYE KÖYÜ  LAKAPLARI

1-Arnavutoğulları                                  17- Küçükoğulları                                                               
2-Kanlıoğulları                                      18-Nizamoğulları
3-Numankahyaoğulları                          19-Paşaoğulları
4-Malkaoğulları                                     20-Oruçoğulları
5-Kuyumcuoğulları                               21-Şuaypoğulları
6-Limanoğulları                                    22-İsmailpaşaoğulları
7-Oykooğulları                                      23-Ahmetoğulları
8-Numanoğulları                                   24-Hacımehmetoğulları
9-Parkanoğulları                                    25-Purkanoğulları
10-Salahoğulları                                    26-Cihanoğulları
11-Deli İsmailoğulları                           27-Kaçnaroğulları
12-Kumcuoğulları                                 28-Kanlıoğulları
13-Topaloğulları                                    29-Araçlar
14-Numan efendi oğulları                     30-Pazooğulları
15-Kazmaoğulları
16-Sinaboğulları

Yukarıda lakaplarını yazdığım ailelerin tamamı Ropçoz kazası Mesudiye köyünden gelip Kocaeli Bahçecik kazası Yuvacık köyüne yerleştirilmiştir.

SARIŞABAN KÖYÜ NEDİRLİ KÖYÜ SAKİNLERİNE AİT LAKAPLAR

Karaosmanoğulları                                                            Hacıibrahimoğulları

Karacaoğulları                                                                   Kantacıoğulları

Dayıoğulları                                                                      Nazıroğulları

Mumcuoğulları                                                                  Halildayıoğulları

Delieminoğulları                                                               Hatipoğulları

Koçoğulları                                                                       Mehmetalioğulları

Kasapoğulları                                                                    Terzioğulları

Bahçacıoğulları                                                                 Mollaahmetoğulları

Boyacıoğulları                                                                  Topaçoğulları

Kocakıroğulları                                                                 Karabaşoğulları

Nebioğulları                                                                      Küçükalioğulları

Bayraktaroğulları                                                              Yanbaşoğulları

Yaşbozoğulları                                                                   Geyikoğulları

Abdioğulları                                                                      Külcüoğulları

Alibabaoğulları                                                                  Kahvecioğulları

Kubakoğulları                                                                    Muharremoğulları

Yakupoğulları                                                                    Karagözoğulları

Sarıalioğulları                                                                    Arapoğulları

Hacıkelebekoğulları                                                          Bektaşoğulları

Çakaloğulları                                                                     Karabaşoğulları

Hacıeminoğulları                                                               Mahmutoğulları

Nediroğulları

MURATCIK KÖYÜ SAKİNLERİNE AİT LAKAPLAR

Müminkahyaoğulları                                                           Ömer kulları
Mollaömeroğlu                                                                    Mutaşoğulları
Himmetoğulları                                                                   Dayaoğulları
Topaloğulları                                                                       Mısırlıoğulları
Köseoğulları                                                                        Pehlivanoğulları
Semercioğulları                                                                   İmamoğulları
Ali paşaoğulları                                                                   Bayramdedeoğulları

ULUCAK KÖYÜ SAKİNLERİNE AİT LAKAPLAR

Babaoğulları                                                                         Caferoğulları

Yeleklioğulları                                                                      Küçükalioğulları

Kırahmetoğulları                                                                  Hatipoğulları

Kayaoğulları                                                                         Kahyaoğulları

Dolu Osmanoğulları                                                             Basanoğulları

Karaİsmailoğulları                                                                Alemdaroğulları

İbişoğulları                                                                            Eselioğulları

Barutçuoğlu                                                                          Çavgaoğulları

Çıbaoğulları                                                                          Solakİbrahimoğulları

Çorbacıoğulları                                                                     Koca Mustafaoğulları

Müezzinoğulları                                                                    Hoca Hasanoğulları

Molla Hasanoğulları                                                             Büyük Alioğulları

Bekiroğulları                                                                         Piryeoğulları

Köroğulları                                                                            Kulaoğulları

Mahmutoğulları                                                                     Barutcuoğulları

GÜNCELLEME

4 yıllık emeğimin sonucu olan kitabımı 2018 yılında yayınladım. Vefa örneği olmasını istediğim için ; doğduğu toprakları bir daha göremeyen buğulu,elâ gözlü tüm mübadillere ithâf ettim. 
Umarım birçok mübadile faydası olur. Kitapta Kozana'ya bağlı 61 köyde yaşayan 5140 Türk-Müslüman-Erkek nüfusa ait bilgiler bulunmaktadır. Kitabı almak isterseniz eğer sertaccihan@hotmail.com adresinden bana mail atmanız yeterlidir. 

MÜBADELE ÖNCESİ VE SONRASI ESKİ-YENİ KÖY İSİMLERİ

Selam

E-Devlette alt ve üst soy bilgileri açıklanmaya başladıktan sonra Atalarının doğduğu köylerin isimlerine ulaşanlar, şimdiki Yunanca isimlerini bilemedikleri için benden yardım istemeye başladılar.

Bu durumla ilgili olarak benimde kaynak ve  başucu kitabım olan İstanbul Lozan Mübadilleri Vakfı Genel Sekreteri Sevgili Sefer Güvenç'in derlediği Mübadele öncesi ve sonrası Eski ve Yeni adları ile "Kuzey Yunanistan Yer Adları Atlası"nın kapağını burada paylaşmak istedim.

Atlasda 19 il için ayrı ayrı il haritaları yapılmış, yerleşim yerlerinin eski ve yeni adları haritalarda birlikte gösterilmiştir. Her il haritasının arkasında eski ve yeni adların fihristleri vardır. Atlasta yer alan vilayetler Preveze, Thesprotia, Yanya, Grebene, Kozana, Kesriye, Florina, Alasonya, Pieria, İmathia, Pella, Kılkış, Halkidikya, Selanik, Serez, Kavala, Drama, İskeçe, Rodop ve Meriç illerine ait 3739 yerleşim yerinin eski ve yeni adları yer almaktadır.

Çok değerli bir kaynak kitap olduğunu belirtmek isterim. Atlası İstanbul Lozan Mübadilleri Vakfından temin edebilirsiniz. Ayrıca  0 212 245 61 55 nolu telefon numarası ile irtibata geçerek kargo ile isteyebilirsiniz.

GÜNCELLEME

4 yıllık emeğimin sonucu olan kitabımı 2018 yılında yayınladım. Vefa örneği olmasını istediğim için ; doğduğu toprakları bir daha göremeyen buğulu,elâ gözlü tüm mübadillere ithâf ettim. 

Umarım birçok mübadile faydası olur. Kitapta Kozana'ya bağlı 61 köyde yaşayan 5140 Türk-Müslüman-Erkek nüfusa ait bilgiler bulunmaktadır. Kitabı almak isterseniz eğer sertaccihan@hotmail.com adresinden veya 05386748294 nolu whatsapp hattından bana  ulaşmanız  yeterlidir. 

Memleketten-Vatana Sessizlerin Hikâyesi

1915 Yunanistan Kozana seçmen kayıtlarında Türk ve müslüman nüfusa ait bilgiler ve mübadele

adlı kitabımın arka kapak yazısıdır.

"Kimlik arayışına girdiğimde karşıma çıkan mübadele ve mübadillik idi. Konuyu araştırmaya başladıkça "mübadele bağlamında" tarihin sunulma ve anlaşılma biçimindeki yanlışlığı görmeye başladım. Çoğu mübadil torunu atalarının isimlerini bilmedikleri gibi, nereden geldiklerini, niçin geldiklerini de bilmiyorlar. Bu durum çocuklarımıza kültür aktarımı yapamadığımızın çok net bir kanıtı olarak karşımızda duruyor.

Bir toplumun mensubu olmak, o toplumun oluşma sürecinde ortaya çıkan kültürünü taşımak yükümlülüğünü de beraberinde getirir. Bireyler arasındaki zincir koptukça kültürsüz toplumlar ve kültürsüzleşme ortaya çıkmaktadır.

Bu kitapta kaybedilen Balkan savaşlarından sonra Yunanistan devleti sınırları içinde kaldığı için Yunan vatandaşı sayılan ve bu nedenle 1915 yılında yapılan Yunanistan genel seçimlerinde oy kullanan, Selanik Kozana eyaletine bağlı 61 köyde yaşayan 16 yaş üstü toplam 5140 Türk-erkek-müslüman nüfusa ait bilgiler ve lâkapları bulunmaktadır. Birçok Türk ailenin soyadlarının kaynağı bu lâkaplardır.

24 Temmuz 1923 tarihinde imzalanan Lozan Barış Antlaşması kapsamında 30 Ocak 1923 tarihinde imzalanan "Yunan ve Türk Halklarının Mübadelesine ilişkin sözleşme ve protokol" gereği Rumeli'den Anadolu'ya gelen Türkiye'nin Yunanistan doğumlu yeni vatandaşları ülkelerinin ekonomik,siyasi ve kültürel biçimlendirilmesinde kilit taşı oldular"

Sevgilerimle 

               

KOZANA HATIRALARI......

Selam

Mübadil insanların fotoğraflarıyla birlikte bir mübadele hikayesi anlatımı burada....Bakalım kimlerle ortak hikayelerimiz var?

GÜNCELLEME

4 yıllık emeğimin sonucu olan kitabımı 2018 yılında yayınladım. Vefa örneği olmasını istediğim için ; doğduğu toprakları bir daha göremeyen buğulu,elâ gözlü tüm mübadillere ithâf ettim. 

Umarım birçok mübadile faydası olur. Kitapta Kozana'ya bağlı 61 köyde yaşayan 5140 Türk-Müslüman-Erkek nüfusa ait bilgiler bulunmaktadır. Kitabı almak isterseniz eğer sertaccihan@hotmail.com adresinden veya 05386748294 nolu whatsapp hattından bana  ulaşmanız  yeterlidir. 

YA BENİ DE GÖTÜR, YA SENDE GİTME...........

En güzel Çorum türküsü.....

Bir gün köklerimi aramak için Çorum yollarına düşeceğim, kırk yıl düşünsem aklıma gelmezdi..

Annem; ananemin ailesiyle birlikte, Yunanistan'dan bindikleri geminin onları Samsun'a bıraktığını, oradan akrabaları ile birlikte Merzifon'a gönderildiklerini, bir kısmının orada kaldığını, diğerlerinin ananemlerde dahil,  Çorum Sungurlu'ya yürüyerek geldiklerini anlatırdı. Çorum Sungurlu mübadil listelerini arşivlerde bulduktan  sonra bizimkilerin  iskân edildikleri yerin o zamanlar Sungurlu'ya bağlı Çarşıdere  köyü olduğu netlik kazandı. O dakikadan itibaren içimde yeşeren "gidip görmeliyim" duygusu bütün benliğimi yavaş yavaş ele geçirdi. Birkaç hafta sonra bir pazar günü maceralı  Çorum seyahatimiz başladı. Çorum yol maceramızı BURADA (yazının üstüne tıklarsanız o yazımı okuyabilirsiniz.) anlatmıştım.

O gün bayağı maceralı bir seyahat sonrası 1640 rakımlı Aygar dağının zirvesinde bulunan  Çarşıdere'ye vardık. İnanın köye indiğimizde hepimizin başı yükseklikten fırıl fırıl dönüyordu. İlk izlenimimiz, iki vadi arasında  yemyeşil bir köy.....girişte terk edilmiş bir köy okulu ve yanı başında iki katlı bir bina bizi karşıladı.Geldik ama nereye gideceğimizi ne yapacağımızı bilemiyoruz. Perdeli giriş kattaki evin  kapısını çalmaya karar verdik.  Okul bahçesinde kocaman bir inek sakin sakin otluyor. Arada dönüp bize bakıyor, tekrar ot yemeye başlıyor. Biz yakından inek  görmemiş şehirliler, korka korka ineği göz hapsinde tutarak eve yanaştık ve  zilini çaldık.Evde kimse yok. Etrafa bakınırken biri bize doğru yanaştı ve

-hoş geldiniz dedi ben köyün imamıyım, burası da benim evim...Kim için geldiniz buraya?

Ben Ankara'dan geldiğimizi, Ananem ve ailesinin Selanik'ten bu köye geldiklerini, eğer köyde kaldıysa eski evlere bakmak, büyük ihtimal eski kilise olan camiyi gezmek ( ya kiliseler camiye ya da camiler kiliseye dönüşür. O toprakların kimin eline geçtiğine bağlı) köyü ve köylüleri  tanımak istediğimiz söyledim. Aklıma hiç gelmemişti o gün orada Yunanistan Selanik doğumlu, mübadeleyi 3-4 yaşlarında yaşayan ve geçmişe ait hiçbir anısını unutmayan Cemile nine ile karşılaşacağım........

-Tamam dedi imam, ben sizi gezdiririm. Burada yaşayan birkaç mübadil aile var. Sizi onlarla da tanıştırırım.

Arnavut kaldırımlı köyün içinde yürümeye başladık..Yemyeşil, köy evleri ağaçların arasında kaybolmuş, evlerinin önünden şırıl şırıl küçücük bir dere akan,  kuşların cıvıldadığı sakin- sakin- sakin bir köy.....İlk camiye uğradık. Bahçesinde top top  leylakların o mis gibi baygın kokusu, zaten temiz havadan serseme dönen bizi iyice sersemletti. Caminin, kilise olan  ilk halinden eser yok.Yenilenmiş. Sadece dış görüntüsü değişmemiş. İmama, o döneme ait hiçbir şey kalmadı mı? diye sordum. Yok dedi. Kalan hiçbir şey yok.

Ardından köyün içinde gezmeye başladık. İmam bize Selanik'ten gelenlerin zamanla buranın iklimine alışamayıp, köyü terk ettiklerini boşalan köyün, sonrasında Malatya'dan göçen vatandaşların  yerleştirildiğini anlattı. Mübadil bir ailenin evine gittik.Evdeki  büyük anne Yunanistan doğumlu fakat alzaymır hastası hiçbir şey hatırlamıyor.

-Biraz aşağıda bir de Cemile nine var dedi ona götüreyim sizi.....

tamam dedik, hadi gidelim..

köyün kıvrımlı yollarından aşağı doğru indik, kapısının önünden dere geçen bahçesi ağaçlıklı   iki katlı bir evin önünde durduk...

İmam içeri  size "Tanrı misafiri" getirdim diyerek seslendi..Balkona çıkan bir kadın yukarı gelsinler diye karşılık verdi. Tahta merdivenlerin gıcırtısı ile yukarı çıktık.

-Buyur ettiler oradaki yer minderlerini işaret ederek, dimdik oturan nenenin yanına sıra sıra oturduk.

 -neden geldiğimizi anlatan kısa bir girişten sonra, oğlu işte annem dedi. 96 yaşında Selanik-Cuma köy doğumlu, kulakları ağır işitir, bağırmanız lazım, fakat aklı zehir gibidir, en ufak bir olayı dahi hatırlar. Hatta Selanik gelirken ve geldikten sonra hikayelerini bize anlatırdı da biz anam yine başladı derdik,pek ciddiye alıp dinlemezdik. Şimdi sizi görünce biz naptık? dedim kendi kendime....koca bir tarihi dinlemeden büyüdük, farkına varamadık, değerini bilemedik şimdiye kadar  anamızın.....

Keşke geçen sene gelseydiniz, babam o da Selanik doğumluydu, o kadar çok anlatırdı ki oraları, arkasından da ağlamaya başlardı, sizi görse benim melmeketli  gelmiş diye o kadar çok sevinirdi ki! dedi ve dolu dolu olan gözlerini çevirdi.

Biz oğluyla konuşurken, dimdik oturan Cemile nine gözlerini dikmiş,  bize gülümsüyordu. Bu arada söylemek isterim; Rumeli kadını kaç yaşına gelirse gelsin bir duruşu vardır.  O yüzden "Rumeli kadını rütbe gibidir durup durup selam veresin gelir" derler. Öyle bir endamla yanımda oturuyordu 96'lık Cemile Nine.....  Kulağına doğru eğildim, bağırarak

-Cemile nine ben seni görmek için Ankara'dan geldim. Selanikliyim bende dedim....

Nine ağlamaya başladı, yemenisinin kenarıyla göz yaşlarını siliyordu bir taraftan da.... herkes bir anda sustu, hani herkes aynı anda susunca " biri daha öldü, bunun adı  ölüm sessizliği"  derler ya! işte öyle bir şey.....

-Neden daha önce gelmedin dedi? Hep söyledim benim çocuklara  birgün biri gelip, beni bulacak diye..inanmazlardı bana, gülerlerdi... Kocam vardı, görümcemler vardı..onlar hep sana anlatırdı oraları...benim bildiğim çok az, anamın anlattığı kadarını biliyorum, küçükmüşüm ben...ama onlar gençmiş her şeyi hatırlarız biz derlerdi.....

-Napalım nene? yetişedim onlara işte dedim, sen bana anlat neler biliyorsun?

Benim kaynatamlar diyerek başladı anlatmaya....  geldiklerinde  topraktan evlere yerleştirmişler, çimento katmamışlar evlere....yağmış yağmur , yağmış yağmur, toprak dam çökmüş üzerlerine,,,,,,,kaynatam çok hastalanmış o ara, ev denilen yerde bir tas yokmuş ki su içmeye...kaynanam çıkmış hayvanların su içtiği yalakları almış, getirmiş eve, kaldırarak su içirmiş hasta kocasına.....çok çileler çekmişler çok dedi..

O sırada gelini bize ayran yaptı getirdi.Köyün tamamı hayvancılıkla uğraşıyormuş. Süt, yoğurt,ayran bol bol....Gelini ayranı bana verirken, sor bakalım dedi cebinde niye kuru soğan taşırmış?

-Cemile nine dedim kulağına bağırarak

Cebinde niye soğan taşıyorsun?

Ah onu hiç sorma..Biz melmeketten (bizimkilerin dilinde memleket, melmekettir) gelirken,  yaşlı nenemi ve beni bir kağnıya bindirmişlerdi. Yolda acıktım soğan istiyorum  diye ağlamaya başladım

-Sus dedi babam....biz ekmek bulamıyoruz, sen soğan diye ağlıyorsun!

İçine oturmuş o minik kızın bu azarlanma....o gün bugündür yeleğinin cebine her gün küçük bir kuru soğan koyarmış...yani 93 yıldır...dile kolay...

Daha fazla yormak istemedik Cemile nine'yi....fotoğraflar çektirdik, tekrar geleceğimize dair söz vererek buğulu gözlerle yanından ayrıldık.

Merdivenlerden inerken; gitmeyin dedi ilk önce, sonra boğazı düğüm düğüm  tekrar gelin oldu mu? diye seslendi.

Bu sefer bizi gezdirme görevini Cemile Ninenin oğlu Mevlüt devraldı. Mezarlıkları görmek istediğimi söyledim ona....bizi alıp Rum Mezarlığına götürdü. Köy çeşmesinin arkasında hiçbir taşı olmayan dümdüz bir alan......

-Hiç mezar taşı yok muydu? dedim. Yeni yapılan evlere temel taşı oldu dedi.

Ardından küçük dereyi atlayarak müslüman mezarlığına giderken yolda yıkık dökük bir evin yanında durduk. Mevlüt bu ev bizim eski evimizdi dedi. Evin Rum olan sahibi 1970'li yıllarda bu köye gelmiş. Ev o sırada sağlammış Mevlüt'ün babasına bu evin eski sahibi olduğunu, evini görmek istediğini söylemiş çok yalvarmış. Bizimkiler eve sokmamış.

Keşke gösterseydiniz niye böyle yaptınız? dedim

Cahillik işte.... çok pişman oldu  dedem ama adam gitmişti bir kere dedi.....

Ben bu hikayeyi, Çarşıdere yazımda paylaştıktan birkaç ay sonra bir mail aldım. Yunanistan'dan geliyordu mail....Xatzi o anlattığın benim dedem diyordu...Dünya o kadar küçük ki... Aşağıdaki fotoğraftaki soldaki ev Xatzi'nin dedesinin evi....

Mezarlığa giderken bahçede  yaşlı bir amca gördük, yanına gittik. Nerden geldiniz buralara? diye seslendi. Ankara dedik inanamadı.. Selanikli misin? dedim yok dedi..yanından ayrılıp  belki bir mezar taşı buluruz  umudu ile eski Türk mezarlığına yürümeye başladık. Derenin kıyısında yemyeşil dümdüz bir alan..

-İşte burası dedi Cemile ninenin oğlu....yok Rum mezarlığından farkı yok buranın da, ne bir mezar taşı, ne de oranın eskiden mezarlık olduğunu gösteren bir emare.....oraya giderken içimde küçükte olsa bir umut vardı Annanemin babası İzzet ve annesi Mihriban'ın mezarının orada olduğunu düşünüyordum çünkü.....boynu bükük ayrıldım oradan da... Oysa benim içimde  Türk mezarlığında en azından bir taş bulabilirim umudu vardı. Dönüşte minik derenin üstünden atlarken, tezeği taş sanıp üstüne basınca da, (bazen bende ki öngörü bu kadar tekdüze olabiliyor yani, kahverengi gördüm ya....)ayak bileğime kadar tezek içinde kaldım. elimdeki ıpad havaya, ardından cumburlop  dereye düştü,çocuklar suyun içinden  hemen aldılar, Allahtan kabı vardı da bir şey olmadı. Olan bana oldu ve bundan sonraki köy gezimi ayak bileğime kadar battığım tezek içinde tamamladım.

Çarşıdere köyüne gitmeyi, baharda tekrar  düşünüyorum. Çünkü Cemile nineye söz verdim 100. yaşgününü kutlamaya gideceğim.

                                                                                     Sevgilerimle 

LOZAN'IN ÇOCUKLARI ETKİNLİK DUYURUSU

Lozan Mübadilleri Vakfı & Ankara Lozan Mübadilleri Derneği Etkinlik Duyurusu

Lozan'ın Çocukları Türk-Yunan Nüfus Mübadelesinin 95. Yılında Anma
Etkinlikleri Düzenliyor.

7 Ocak-1 Şubat 2018 tarihleri arasında Kadıköy Belediyesi Barış Manço Kültür
Merkezinde mübadil aileler, bir dizi etkinlik ile geçmişlerini anlatacaklar.

7 Ocak 2018 Pazar akşamı saat 18.00'de Kadıköy Belediyesi Barış Manço
Kültür Merkezinde "MÜBADİL İNSANLAR-Hasretin İki Yakasından Mübadele
Öyküleri, Portreler, Anı Eşyaları Sergisi " Anma programlarının ilk
etkinliği olacak. 
        

Toplumlar için göç kavramı 21. Yüzyılı yaşadığımız şu günlerde hala çok büyük önem taşımaktadır. Göç olgusu tarihimizde önemli bir yer tutar. Bu göçler 19.yüzyıldan itibaren kaybedilen topraklardan Anadolu'ya, Anadolu'dan da dış ülkelere doğru olmuştur. Ülkemizin yaşadığı en büyük göç dalgası, bundan tam 95 yıl önce Türkiye ve Yunanistan Devleti arasında yapılan nüfus mübadelesi ile gerçekleşmiştir.

 Türkiye ve Yunanistan, 30 Ocak 1923 tarihinde Lozan Barış Antlaşmasına ek olarak bir mübadele sözleşmesi imzaladılar. Sözleşmeye göre Türk topraklarına yerleşmiş Rum Ortodoks dininden Türk uyruklularla, Yunan topraklarına yerleşmiş Müslüman dininden Yunan uyruklu olanların zorunlu mübadelesine karar verildi. Kısaca mübadele "din esaslı"olarak yapıldı.

 Yunanistan'ın Balkan Savaşına katıldığı tarih olan 18 Ekim 1912

tarihinden itibaren yurtlarını terk etmiş olanları da kapsamına alan bu sözleşme ile yaklaşık 2.000.000 insan doğdukları toprakları terk etmek zorunda kaldı.

Yunanistan doğumlu ilk mübadiller artık 95 yaşın üzerinde. Sayıları bir elin parmakları kadar az kaldı. Hatırladıkları bile kendilerine çok uzakta......2.kuşak mübadiller ise büyüklerinden duydukları kadarını biliyorlar. 

2.kuşak mübadiller ise büyüklerinden duydukları kadarını biliyorlar. 1.kuşak mübadiller memleket hasreti ile bu dünyadan sessizce göçüp gitti. Torunları ise, kendi özel tarihlerine ve kültürlerine ait izleri sürmeye çalışıyor.

"MÜBADİL İNSANLAR" sergisinde 1.kuşak mübadillerin göç öyküleri ve yanlarında getirebildikleri çocukları ve torunları için  

anlamı ve yanlarında getirebildikleri, çocukları ve  torunları için anlamı manevi değeri büyük olan anı eşyaları sergilenecek.

Peki her iki toplumda da bu kadar baskı, zulüm ve acıya rağmen Türk ve Yunan toplumları birbirinden ayrılabilmiş mi? Hâlâ aynı denize bakıp hüzünlenen, aynı şarkılarla ağlayan, kültürleri birbirlerine çok benzeyen her iki toplumda da sevinç, üzüntü, kaygı, nefret, acı, mutluluk hepsi bir arada yaşanıyor. Türklere ait milli bayramlarda, Yunanlılar ağıtlar yakıp yas tutarken, Yunanlılara ait milli bayramlarda Türkler hüzünleniyor. 
Ekonomik ve jeopolitik durumlarından dolayı "Arap Baharı" olarak adlandırılan özgürleşme ve demokrasi getirmek adına Irak, Suriye ve Libya'ya savaş açılması binlerce insanın ölmesi, göçlerle ülkelerinden uzaklaştırılmaları tarihin 21.yüzyılda da tekerrür ettiğini bize göstermektedir. Kısaca acının milliyeti, cinsiyeti, dili, dini, etnik kökeni yoktur. Acılarımız ortaktır.

Diliyoruz ki "Çekilen Acıların Bir Daha Yaşanmasın"

Kamuoyuna saygı ile duyurulur.

KAVALA KÖY ADLARI VE DÜNYACA MEŞHUR RUMELİ BASMASI TÜTÜNÜ

1923 yılında başlayan ve 1940'lı yılların sonuna kadar geçen dönem içerisinde ülkenin her alanında kalkınması ile buna bağlı ar-ge çalışmalarının yoğun olarak yaşandığı bir dönemdir. O yıllarda ülkenin en önemli ihracat ürünlerinden biri tütündür. 1924 yılında İzmir'de toplanan İktisat Kongresinde alınan kararlardan birisi de; rejinin kaldırılması ve tütünün millileştirilmesi oldu. 

Atatürk 1938 tarihinde yaptığı konuşmada tütün hakkında şunları söylemiştir:
"Çok değerli ve çok güzel ürünlerimizden biri  olan tütünün tarım yöntemlerini düzeltmek, çiftçilerin ürününü işletmek ve değer fiyatıyla satmak bakımından aydınlatmak ve korumak, tütünlerimizi dünya piyasalarına daha çok tanıtarak dış satımını en yüksek dereceye çıkarmak yolundaki çabalar iyi sonuçlar vermektedir"  sözleriyle tam destek verirken, ilerleyen yıllarda  sonuç ne  oldu?

Yeni Türkiye'de birçok aile tütünden geçinirken, ülke yavaş yavaş ayakları üzerinde durup zenginleşmeye başladığında, gereken değeri ve önemi göstermeyen  yöneticiler, ilerki yıllarda da; ürünün bolluğundan ambarların kapılarının kapatılamadığı ve dünya liderliğini elimizde bulundurduğumuz  bir anda  haşhaş dikimini yasakladıkları gibi, tütünü de sömürü düzeninin çarkları arasında öğüterek yok etmişlerdir.

 Bu dönem İstanbul Maltepe'de kurulan Tekel Enstitüleri, Ziraat ve Fen Şubesi çalışanları bizzat sahada yaptıkları çalışmalar neticesinde, kazandıkları tecrübeleri kitap ve makale haline getiırmişlerdir. O dönem tütüncülüğü hakkında elimizde kaynak olarak sadece bu çalışmalar mevcuttur. O dönemden sonrada zaten böyle bir disiplin ve çalışma estetiğini görmek zaten mümkün olmamıştır. 
1940 yılında İnhisarlar İdaresi tarafından bastırılan "Karadeniz Çevresi ve Tütünleri" adlı yayında; mübadillerin Rumeli'den gelirken yanlarında "basma" ve "başıbağlı" tohumlarını getirdikleri belirtilmektedir.  O yıllarda Bursa hinterlandı içinde çok fazla tütün yetiştiren İnegöl, Yenişehir, İznik, Orhangazi, Mustafa Kemalpaşa'da bulunan tütün çiftçilerine de dağıtılarak, Bursa tütüncülüğünün tek tip üzerinden yapılması temin edilmiştir. Ama devam eden yıllarda bu tohumlar tamamen ortadan kalkmıştır.

Yine bu yayından edindiğimiz bilgiye dayanarak,

"Gümüşhacıköy'de, Türkiye'nin en iyi kalite de kokulu,basma tütünleri yetişir. Bunlar açık kırmızı renkte,ufak bir kıta da basma tütünlerdir. Kavala ve Drama tütüncüleri olan halkın iskânından önce Gümüş nahiyesi ile Maden köyü tütüncülerini teşkil eden Rum ve Ermenilerin yetiştirdikleri bir çeşit çıplak baş tütün tohumundan kalan mahsul Samsun ve çevresinin en düşük kalitede tütünleri idi. Buraya iskân edilen muhacirlerin memleketlerinden getirdikleri "basma" tohumlarını kullanmak suretiyle elde ettikleri basma tütün mahsulü İskeçe'de yetişenlerin ayarındadır" denilmektedir.

Halen Samsun'da bulunan İl Tarım Müdürlüğü "Rumeli basması" tohumunun üretimin tekrar canlanması için çalışmalarına hızla devam etmektedir.

Kavala'dan Türkiye'ye gelen aile sayısı 6282'dir. Aralarında birkaç tane Pomak aile bulunmaktadır. Kavala, o zamanlar Dünyanın en kaliteli tütününün yetiştirildiği bölge....
Bu yüzden meslek gruplarını çoğu tütün yetiştirme ve işçiliği üzerine......
Meslekler tütün tüccarı, tütün işçisi, kıyıcı, tütün denkçisi, tütün amelesi, tütün mübaya memuru, öğretmen, berber, gemici, rençber, çiftçi ve şimdiye kadar hiç rastlamadığım şekilde bir tane de profesör.....

Yerleştirildikleri yerler ise şöyle.... 

İZMİR
Urla,Kemalpaşa, Dibekbaşı, Kızılcabala köyü,Bayraklı,Karataş Karantina adası, Göztepe,Tire, Alsancak, Ödemiş, Karşıyaka

İSTANBUL
Aksaray, Şehzadebaşı, Beyazıt, Beşiktaş, Kartal, Beyoğlu,Eyüp Sultan, Fener, Balaban köyü, Maltepe, Kadırga, Kocamustafapaşa, Bakırköy/ Mahmutbey köyü, Fener/Cafer mahallesi,Tophane, Ortaköy, Fatih, Beyoğlu/Kamer Hatun mahallesi, Üsküdar, Silivri

BALIKESİR
Edremit, Bandırma,Ayvalık, Gönen

ZONGULDAK
Ereğli, Alaylılı Köyü

MANİSA
Akhisar, Kavaklı köyü, Hamidiye köyü

BURSA
Hisar, Gemlik

ÇANAKKALE
Arslanca mahallesi, Biga, Karapınar,Gelibolu, Ezine

SAMSUN
Reşadiye,Çiftlik köyü

Denizli, Tekirdağ, Aydın/Kırkağaç, Kocaeli/Mustafakemalpaşa, Eskişehir/Seyitgazi, Amasya/Merzifon,Gümüşhacıköy Adana/Kozan, Konya/Ilgın, Afyon/Çivril/Cami mahallesi




Drama Livası Kavala Kazası Köy ve Mahallelerine ait isim listesi

KÖYLER

1-Karacalı                                                    2-Mohal

3-Kınalı                                                        4-Selyan

5-Karamanlı                                                6-Naibli

7-Horaşe                                                      8-Kızıllı

9-Nedirli                                                      10-Zigoş

11-Söğütcük                                                12-Prançova

13-Örendere                                               14-Köse İlyas 

15-Çınar                                                     16-Sepetçiler

17-Sarışaban                                              18-Kokala

19-Kıpti                                                       20-Sagir Kaloş köyü

21-Rahça                                                    22-Kırlar

23-Eski Kavala                                          24-Bereketli

25-Leftere                                                   26-Süleyman

27-Kırlar Himmetli                                   28-Kozcağız

29-Köseler Zir                                           30-Meşteban

31-Racme                                                   32-Kara Orman 

33-Özbek                                                    34-Karagöz

35-Korita                                                    36-Carı

37-Selbiyan                                                38-Korucu

39-Pınarbaşı                                              40-Bük

41-Uzunkapı                                              42-Kocalar

43-Kurtlu                                                    44-Kavala köyü

45-İlhanlı                                                   46-Nedirli

47-Kırk Merdiven                                      48-Morlu

49-Raşova                                                  50-Cami Kaloş köyü

51-Zilhova                                                 52-Ulucak

53-Demirören

MAHALLELERİ

Eski Kıpti mah.

Su yolu mah.

Ahmet subaşı mah.

Kıpti mah.

Varoş mah.

Haceriye mah.

Kırlar Urgancı mah.

TAŞOZ NAHİYESİ

3 köy ve 1 mahalleden oluşan Taşoz adasından 11 aile gelmiş ama tasfiye talepnamelerine nereye yerleştirildikleri yazılmamış.

1- Liman İskelesi Köyü

2-Toloy köyü

3-Teologos köyü

MAHALLESİ

Kadı Ahmet Efendi mahallesi

                                                                                 Sevgilerimle