KOZANA etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
KOZANA etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

26 Ocak 2024 Cuma

MÜBADELEDEN ÖNCE YAŞANILAN YER "MEMLEKET"

 


Benim memleketimde bütün sohbetler nerelisin? kimlerdensin diye başlar.
Ben Selanik Kozana Üsküpler köyünden mübadele ile gelen Niğde Hasaköy'e yerleştirilen Hacı Rüstem oğullarından Nail Öztepe'nin torunu Sertaç Öztepe Cihan'ım...... diyerek başlamak istiyorum.

Aşağıda "memleket" kelimesi üzerine önemli bir araştırma yazısı okuyacaksınız. Sevgilerimle


....Araştırma kapsamında alan çalışması yapılan diğer bir çok mübadil yerleşiminde gözlemlenenlere benzer olarak ister köy, isterse kent ya da kaza adı zikredilsin gelinen yer "memleket" olarak anılır. Fakat şehir veya kaza adının ikinci nesillerden itibaren daha belirginleştiği ve kökleri belirten bir unsur haline getirildiği söylenebilir. Çünkü ikinci nesiller, birinci nesillerin söylediklerini aktarırken konuşmalarında onlar gibi Nasliç ve Drama yerine "memleket" ifadesini kullanmaktadırlar.

    Memleket birinci nesiller için " göçten önce yaşanılan yer" olmanın ötesindedir. İkinci nesiller içinse memleket, birinci nesil büyüklerinin geldiği köklerini oluşturan yerdir. 1915 doğumlu babasını 1993 yılında eşiyle birlikte arabayla Nasliç'e götüren ikinci nesil bir görüşmecinin şu sözleri bu nesiller arası farkı örneklemektedir:

Arabayla giderken bir anda;

-İşte benim mahallem! dedi ve kapıyı açtı. Az kalsın arabanın altında kalıyordu.

Siz ne hissettiniz o anda?

O halini görünce nutkum tutuldu, asabım bozuldu. Bir vatanın kaybedilmesi kolay mı? Her şeyini terkedip gidiyorsun kolay mı? Evlenip giderken o bile etkiliyor da bir de vatanını bırakıyorsun, geri gitme yasağı da konuluyor.

Dolayısıyla birnci neslin vurgusuyla, ikinci neslin vurgusu örtüşüktür. Ancak üçüncü nesille birlikte memleket "göçten önce yaşanılan yer" olarak değerlendirilen yani keşfedilmesi,öğrenilmesi,kaydedilmesi,arşivlenmesi,sergilenmesi,önemsenmesi ve aktarılması gereken bir uzamı ifade eder.

Mübadillerin çiftçilik faliyetleri ve ektikleri ürünler onların Türkiye'de hangi şehirlere yerleştirileceklerini büyük oranda belirlemiştir. 

Birinci nesil mübadillerin kendilerinden sonraki nesillere kültürel aktarımında  "yolculuk anlatıları" önemli bir yer tutar. Yolculuk anlatıları göçün gerçekliğini bellekte tutan bir işleve sahiptir. Bu anlatıyı sonraki nesillerle paylaşmak aynı zamanda nereden geldiğini de bildirmektir. Fakat görüşmecilerin bir kısmı gemi yolculuğundan bahsetmemiştir. Bazı görüşmeciler ise birinci nesillerin gemi yolculuğundan kesinlikle söz etmediklerini, tüm göçü (bir görüşmeciye göre Karaferye'den bindikleri) trenle yaptıklarını dile getirmişlerdir.

*100.yılında mübadele adlı kitapta yer alan Makbule Uysal ve Zeliha Nilüfer Nahya nın kaleme aldığı "mübadil mahallesi"nde kimlik, tarih ve söylem adlı makaleden 











27 Ocak 2023 Cuma

KİREÇ KOKULU BEYAZ EVLER


 Karaferye doğumlu Ekrem'in nüfus cüzdanının fotoğrafını kullanmama izin veren  Tülay Urgancı hanımefendiye sevgilerimle 
Atalarımızın nüfus cüzdanları kendi kişisel aile tarihlerimiz için çok önemli kayıtlardır.

MİSS GİBİ KİREÇ BADANALI EVLER

Rahmetli Annanem, yılda 2 ya da 3 kez tüm evinin içini ve dışını çalı süpürgesiyle kireçle boyardı. Mis gibi kokardı. Kireç kokusunu temizlik kokusu olarak algılamam sanırım bu sebepten.......

.................

Düz dam yerine üçgen damlar, kireçle badanalar



Mübadele yoluyla marangoz, duvar ustası ve boyacı birçok meslek grubuna mensup kişi Anadolu'ya göç etmiştir.Bu meslek grıplarının mensupları göç ettikleri yerlerde öğrendşkleri ve uyguladıkları birçok tekniği geldikleri Anadolu coğrafyasındaki halkla paylaşmışlardır. Bunlardan birisi evlerin damları ve duvarlarının kirece boyanması geleneğidir. Muhacirler,yeni yerleştikleri Anadolu köy ve kasabalarındaki nüfusa evlerinin damlarını düz dam yerine, üçgen dam kullanmayı öğretmişlerdir. Ayrıca evleri kirec ile badana etmek geleneği de muhacirlerle Anadolu'ya gelmiş başka bir uygulamadır. Cumhuriyetin kurulduğu ilk yıllarda  duvar yapımında coğrafi bölgenin karakteristik özelliğine göre taş ve kerpiç gibi yapı malzemeleri kullanılmaktaydı. Özellikle kerpiç Batı Anadolu'nun değişmez yapı malzemesiydi. Özel olarak hazırlanmış ıslatılmış sarı toprak ve üzerine dökülen samanın karıştırılması ve bu karışımın belli büyüklüklerde tabakalanması ile oluşturulan malzeme ile duvarlar,evler inşa edilmekteydi. İnşa edilen duvar ve evler tekrar toprak ve samandan oluşan malzemeyle sıvanması sonucu düzlük kazanıp göze güzel görünür hale getirilmiştir. Bu sayede ev sahipleri yeni bir tarz badana tekniğini öğrenmiş ve kirece boyanan evler beyaz tertemiz bir görünüm kazandılar.

Erdal İNCE
 Uluslararası Mübadele Sempozyumundan

 

31 Ağustos 2022 Çarşamba

SELANİK KOZANA SARMUSALAR-PTELiA KÖYÜ 1915 YILI SEÇMEN KAYITLARI ve MÜBADİLLERİN YANINDA GETİRDİKLERİ BELGELER



MÜBADELE

Selam
Uzun bir aradan sonra tekrar burada olmak ufacıkta olsa,  tarihe not düşmeye çalışmak çok güzel.Bugün ki köyümüz Kozana'ya bağlı eski adı Sarmusalar yeni adı Ptelia köyü.. Köy 78 erkekten oluşan, diğer Türk köyleri gibi çiftçilik yapan bir köy...1915 seçim kayıtlarında Kozana şehir merkezine şöyle bir göz gezdirdim.Hepsi zanaatkar....şekerci,sobacı,eşekçi,kasap,terzi.....uzayıp gidiyor.Bizimkilerin neredeyse tamamı toprak ağası, çiftçi...
Sarmusalar Sarı Musalar topluluğunun bir koludur. 
Şimdiki ismi olan Ptelea (Ftelya) ise  karaağaç anlamına gelmektedir.

Prof.Dr.Kemal Arı  "Türk Ticaret-i Bahriyesi ve Mübadele Gemileri" adlı eserinde Mübadillere ait belgeleri şöyle anlatır:

"Yunanistan'dan gelen göçmen ailenin elindeki belgeler genellikle şunlardı:
1-Aile kimlik belgesi : Bu belgede, ailenin Yunanistan'dan ayrılacağı limanın adı, aile reisi olan erkeğin ve diğer yetişkin erkeklerin adları, kadın ve çocukların sayısı, ailenin toplam nüfusu, kimliğin düzenlendiği tarih, düzenleyen karma komisyonun resmi mühürle onayı, yolculuğun ücretli olup olmadığına ilişkin karma komisyonun notu yer almaktaydı.

2- Aşı belgesi : Göçmen ailesindeki hangi bireye, hangi aşıların uygulandığına ilişkin sağlık kuruluşlarının kaydı yer almaktaydı.

3- Tasfiye talepnamesi : Göçmen ailesinin Yunanistan'da ki mal varlığının miktarını ve paraca değerini ayrıntılarıyla gösteren ve Muhtelit Mübadele Komisyonuna sunulması gereken belgenin bir kopyası.Bu belgeler göçmenin kendisi tarafından doldurulmuş, yerel ihtiyar heyetince imzalanmış ve karma komisyon tarafından onaylanmıştı. Göçmen ailesinin talepnamede  gösterdiği mal varlığının sonradan yapılacak incelemesinde doğruluğu saptandığında Türkiye'de ki terk edilmiş mallardan hakkını alması öngörülüyordu.

4- Göçmen Yunanistan'dayken Yunan makamlarınca müsadere edilen mallarına karşılık verilmiş makbuz ve resmi tutanak.
Ayrıca göçmen ailesi vapurdan inince ilgili iskân mıntıka müdürlüğünce aşı durumunu ve iaşe edildiklerini gösteren başka bir kimlik daha veriliyordu." 

Aşağıda Sarmusalar köyünün listeleri var..Umarım faydası olur.
                                                                                   Sevgilerimle





4 yıllık emeğimin sonucu olan kitabımı 2018 yılında yayınladım. Vefa örneği olmasını istediğim için ; doğduğu toprakları bir daha göremeyen buğulu,elâ gözlü tüm mübadillere ithâf ettim. 
Umarım birçok mübadile faydası olur. Kitapta Kozana'ya bağlı 61 köyde yaşayan 5140 Türk-Müslüman-Erkek nüfusa ait bilgiler bulunmaktadır. O köylerden biri de Sarmusalar.......Kitabı almak isterseniz eğer sertaccihan@hotmail.com adresinden veya 05386748294 nolu whatsapp hattından bana  ulaşmanız  yeterlidir. 



Memleketten-Vatana Sessizlerin Hikâyesi
1915 Yunanistan Kozana seçmen kayıtlarında Türk ve müslüman nüfusa ait bilgiler ve mübadele
adlı kitabımın arka kapak yazısıdır.

"Kimlik arayışına girdiğimde karşıma çıkan mübadele ve mübadillik idi. Konuyu araştırmaya başladıkça "mübadele bağlamında" tarihin sunulma ve anlaşılma biçimindeki yanlışlığı görmeye başladım. Çoğu mübadil torunu atalarının isimlerini bilmedikleri gibi, nereden geldiklerini, niçin geldiklerini de bilmiyorlar. Bu durum çocuklarımıza kültür aktarımı yapamadığımızın çok net bir kanıtı olarak karşımızda duruyor.
Bir toplumun mensubu olmak, o toplumun oluşma sürecinde ortaya çıkan kültürünü taşımak yükümlülüğünü de beraberinde getirir. Bireyler arasındaki zincir koptukça kültürsüz toplumlar ve kültürsüzleşme ortaya çıkmaktadır.
Bu kitapta kaybedilen Balkan savaşlarından sonra Yunanistan devleti sınırları içinde kaldığı için Yunan vatandaşı sayılan ve bu nedenle 1915 yılında yapılan Yunanistan genel seçimlerinde oy kullanan, Selanik Kozana eyaletine bağlı 61 köyde yaşayan 16 yaş üstü toplam 5140 Türk-erkek-müslüman nüfusa ait bilgiler ve lâkapları bulunmaktadır. Birçok Türk ailenin soyadlarının kaynağı bu lâkaplardır.

24 Temmuz 1923 tarihinde imzalanan Lozan Barış Antlaşması kapsamında 30 Ocak 1923 tarihinde imzalanan "Yunan ve Türk Halklarının Mübadelesine ilişkin sözleşme ve protokol" gereği Rumeli'den Anadolu'ya gelen Türkiye'nin Yunanistan doğumlu yeni vatandaşları ülkelerinin ekonomik,siyasi ve kültürel biçimlendirilmesinde kilit taşı oldular"





       


SARMUSALAR-PTELİA
SIRA NO ADI LAKABI BABA ADI DOĞUM TARİHİ İŞİ
5774 Alil Hıdır Oğları Osman 1858 Çiftçi
5775 Usein Hıdır Oğları Cezer 1861 Çiftçi
5776 Arun Sufalarlı Arif 1875 Çiftçi
5777 Ali Osman Sufalarlı Besim 1892 Çiftçi
5778 Ahmet Karamaçı Oğları Arslan 1855 Çiftçi
5779 Adem Karamaçı Oğları Arslan 1857 Çiftçi
5780 Alil Karamaçı Oğları Latif 1875 Çiftçi
5781 Ahmet İslâm Oğları Zulfikar 1863 Çiftçi
5782 Abdul Sule Oğları Sulüman 1873 Çiftçi
5783 Alim Veli Oğları İsmail 1885 Çiftçi
5784 Ali Karamaçı Oğları Uzeir 1857 Çiftçi
5785 Asan Sullük Oğları Idır 1889 Çiftçi
5786 Ali Yeni Obası İsmail 1889 Çiftçi
5787 Ali Raza Karamaçı Oğları Abas 1889 Çiftçi
5788 Alil Salih Oğları Resul 1893 Çiftçi
5789 Veli Salih Oğları Suliman 1882 Çiftçi
5790 Yasim Taranacı Oğlu Ahmet 1889 Çiftçi
5791 Yunus Kilenesi Oğlu Ali 1860 Çiftçi
5792 Yusuf İsem Oğları Zulfikar 1860 Çiftçi
5793 Esref Taranacı Oğlu Adem 1872 Öğretmen
5794 Ese Hıtır Oğları Cafer 1879 Çiftçi
5795 Zekirya Hıdır 1885 Çiftçi
5796 Zulfikar İslam Oğlu Amet 1892 Sığır çobanı
5797 Zekirya İslam Oğlu Arif 1884 Çiftçi
5798 İsmail Yeni Komsu Oğlu Ali 1857 Çiftçi
5799 İder Solük Oğlu Asan 1865 Çiftçi
5800 İbraim Seip 1889 Çiftçi
5801 İzet Koca Veli  Omer 1884 Çiftçi
5802 İzet Hıdır Oğları Alpedin 1885 Çiftçi
5803 İskender Taranaci Oğlu Yusuf 1878 Çiftçi
5804 Kadir Taranaci Oğlu Uzeir 1854
5805 Kadir Koca Veli Oğlu Elmas 1872 Çiftçi
5806 Mimi Kuru Oğları Suliman 1844 Hoca
5807 Memetali İslam Oğları Zulfikar 1876 Çiftçi
5808 Memet  Taranaci Oğları Ali 1875 Çiftçi
5809 Mimin Zuber 1859 Çiftçi
5810 Mimin Taranaci Oğlu İbraim 1889 Çiftçi
5811 Mustafa Taranaci Oğlu Yusuf 1865 Çiftçi
5812 Mamut Sufularlı Mimin 1892 Çiftçi
5813 Memetali Sufularlı Rusen 1875 Çiftçi
5814 Maksut Hıdır Oğlu Abedin 1889 Çiftçi
5815 Memet Hıdır Oğlu Osman 1874 Çiftçi
5816 Necip Sufularlı Arif 1871 Çiftçi
5817 Nasif Taranaci Oğlu Uzeir 1861 Çiftçi
5818 Davit Sali 1893 Çiftçi
5819 Necip İsmail 1884 Katip
5820 Oruci Hıtır Oğlu Cafer 1863 Çiftçi
5821 Uzeir Taranacı Oğlu Nasif 1893 Sığır çobanı
5822 Pesim Sufularlı Oğlu Rusen 1865 Çiftçi
5823 Pekir Taranacı Oğlu Atipas 1883 Çiftçi
5824 Rusit İslam Oğlu Suliman 1881 Çiftçi
5825 Raim Veli Oğları İsmail 1889 Çiftçi
5826 Recep Kara Zuber Oğlu Mumin 1881 Çiftçi
5827 Rıza Koca Veli Oğlu Dalip 1884 Çiftçi
5828 Resul Soluk Oğlu Asan 1871 Çiftçi
5829 Rustem Koca Veli Oğlu Yakup 1874 Çiftçi
5830 Resul Soluk Oğlu Asan 1891 Çiftçi
5831 Rıza Koca Veli Oğlu Dalip 1884 Jandarma
5832 Sefik Hıdır Oğlu Memet 1881 Çiftçi
5833 Sali Hıdır Oğlu Hıdır 1881 Çiftçi
5834 Sali Sufularlı Arif 1873 Öğretmen
5835 Sadula Sufularlı Ahmet 1851 Çiftçi
5836 Sinan Taranacı Oğlu İskenter 1889 Çiftçi
5837 Sulüman Kelanci Oğlu Idır 1890 Çiftçi
5838 Salim Hıdır Oğlu Veli 1875 Çiftçi
5839 Sulüman İslam Oğlu Zulfikar 1885 Çiftçi
5840 Sebedin İslam Oğlu Suliman 1881 Çoban
5841 Serfidin Taranacı Oğlu İbraim 1877 İşçi
5842 Seban Taranacı Oğlu Abas 1891 Çiftçi
5843 Sulüman Kuru Oğlu Mimin 1877 Çiftçi
5844 Seip Kalanci Oğlu Bairam 1867 Çiftçi
5845 Seban Hıdır Oğlu Cafer 1874 Çiftçi
5846 Sali Kalanci Oğlu Mimin 1878 Çoban
5847 Tafil Sufularlı Oğlu Elmas 1879 Çiftçi
5848 Tair Taranacı Oğlu Celil 1883 Çiftçi
5849 Celelidin Konce Veli Oğlu Dalip 1869 Çiftçi
5850 Ferat Yeni Komsu Oğlu Temursa 1868 İşçi
5851 Fatil *** 1883 Çiftçi
5852 Hıdır Osman 1858 Çiftçi

BU BİR MÜBADELE HİKAYESİNİN ANLATILDIĞI RADYO HİKAYESİ

KOZANA HATIRALARI......

Selam Mübadil insanların fotoğraflarıyla birlikte bir mübadele hikayesi anlatımı burada....Bakalım kimlerle ortak hikayelerimiz var?...