22 Ağustos 2018 Çarşamba

EMANET ÇEYİZDE GEÇEN KAYLAR HİKAYELERİ ve KAYLAR/ KAYALAR'A AİT BAĞLI KÖYLER



Kemal Yalçın Emanet Çeyiz adlı mübadele kitabında aşağıdaki anıyı aktarmıştır.
Emekli bir öğretmen olan İbrahim İşler  belleğinin en derinlerinde kalan izlerden Kayalar'da ki 1921 yılının karakış ayından başladı anlatmaya.......
"Kayalar'da kışları çok sert geçermiş, karakış Ocak ayının ortasından şubat ortalarına kadar geçen günler kar, buz çok olurmuş memleketimizde...kapı kolunu biraz fazla tuttun mu elin yapışır kalırmış demire....ben işte böyle bir zamanda, 1921 yılının karakış ayında Kayalar'da dünyaya gelmişim.
Kayalar yüz kadar köyü olan büyük bir kasabaymış.Biz Kayalar'ın içinde oturuyormuşuz.
.................. 
Kayalar'da Rum esnaf yokmuş. Alışverişlerini Kozana'da ki Rum esnaflardan yaparlarmış. Rumlar Türkçe bilirlermiş.
Lise yıllarından itibaren geçmişimizi, Yunanistan'da ki Kayalar'daki yaşamı, evimizi barkımızı daha çok merak eder oldum.Uzun uzun anlattırdırırdım anneme, babama kökümüzü, dalımızı, budağımızı....Kayalar'dan dört yaşındayken ayrılmışım.Çok silik izler var belleğimin derinliklerinde....Ama duya duya Kayalar'ı görmüş gibi oldum. Çok özledim oraları..Babam,annem,akrabalarım çok istediler oralara gidip görmeyi....Olmadı! özlem içinde ah bir görsem! diye diye ölüp gitti insanlar....

Kemal Yalçın'ın Emanet Çeyiz adlı birçok ödül alan mübadeleyi anlattığı kitabından.....




Necati Cumalı 1996 yılında Yrd.Doç.Dr Songül Taş'a verdiği röportajında Kayalar'dan şöyle bahsediyor: 
"Kayalar" değil "Kaylar" 'a' yok arada.Onu bizim Türkler ilave etmiş. Doğru adı "Kaylar".Soyadım Kaylar köyünden Cuma'ya dayanır. Cuma da tarlaları filan var, çiftlikleri filan var annemin, annemin ailesinin....Kaylar'ın toprağı üç kişi arasında bölünmüş.Birisi annemin ailesi Topallar, birisi Cumalı Akif beylerin...onlar Merzifon'a yerleşmiş, bir de Cemal beyler var.Onlarda Bursa'ya yerleştirilmiş."diye anlatıyor.
Cumalı'nın adını verdiği beylerin varlığını Kaylar mübadili büyüklerimiz doğruluyor. Bugün 98 yaşında olan Mehmet Kırca: " Cuma beylerin diyarıdır" diyor.....
Peki mübadeleden sonra bizimkilerin bıraktığı  bu köylerden biri olan Kırımşa'ya Anadolu'nun neresinden gelip  yerleştiler  derseniz eğer; onu da İhsan Tevfik'in Mübadele isimli kitabından Sivaslı İlya'dan öğreniyoruz.

"Suşehri Şaryeri'nden  Yunanistan'da bugün Kozani vilayeti Kayalar kazasına bağlı Krimse'ye 80 hane gitmiş büyükleri..Türkler zamanındaki adı "Kırımse" olan köye ordan gelen muhacirler "Kırımşa" diyorlar. Köyün şimdiki adı "Messovouno" dağın içi, yarımdağ gibi bir anlamı var... Köy sırtını Ağustos dağlarının (Vermion) eteklerine yaslamış.....Kırımse şimdi 100-120 hanenin yaşadığı büyük bir köymüş. İlya'nın köyü Kırımse köyünün arkasında adını köye veren "yarımdağ" var. Bu dağ köyün en yüksek dağı olan Ağustos Dağlarının uzantısıdır. Krimse'nin önünde batı yönünde ise Askio dağı var. Kırımse'den Katransa'ya oradan Vodina'ya doğruysa Kaymakçalan Dağları uzanıyor.



Kırımse köyü

İki yerleşim yeri olan (Aşağı Kayalar-Yukarı Kayalar) Kayalar'da  Barth'ın ziyareti sırasında (1862 sonbaharı) 800  hane vardı, ayrıca oradan idare edilen kazada toplamda 44 köy bulunuyordu.At sırtında 


Karmişe köyünden gelenlerin  lâkâpları


Alacamusaoğulları                               Kerembeyoğulları
Abbashocaoğulları                               Karabehlüloğulları
Ömerağaoğulları                                 Alipaşaoğulları                     
Balcıoğulları                                        Tokuoğulları
Çobanoğulları                                      Bireşeoğulları
Dizaroğulları                                        İslâmağaoğulları
Merdanoğulları                                    Karaoğulları
Alacaoğulları                                       Alacamusaoğulları

Kocafettahoğulları                              Dağlıoğulları
Şabançavuşoğulları                            Kocaalioğulları
Sülüoğulları                                        İbrahimağaoğulları
Savranlar                                            Hasanbeyoğulları
Elmasoğulları                                     Sülüoğulları
Daneoğulları                                       Şaturoğulları
Merdanoğulları                                   Adilbeyoğulları
Danealioğulları                                   Asımbeyoğulları
Timurşahpehlivanoğulları                  Çavuşoğulları

Kasooğulları                                        Topçuoğulları

Arifoğulları                                          Sülüosmanlar

Toskaoğulları                                       Karavelioğulları

Süleymançavuşoğulları                       Ustaoğulları

Halilağaoğulları                                  Yaşarbeyoğulları

Rasuloğulları                                       Abbashocalar

Yakupustaoğulları                               Balakoğulları

Danealioğulları                                   Kocaşerifoğulları

İbrahimçeoğulları                               Anifolar

Karatimuroğulları                               Boşnakoğulları

Pehlivanoğulları                                 Feyzobeyoğulları
Saitoğulları                                         Ahmetçeoğulları




Hasanköy'den gelenlerin lâkapları


Haliloğulları                                        Kara İsmailoğulları
Kara Bayramzade                                Hacı İslâmzade
Hacı Hasanzade                                  Karacazade
Malkoçzade                                         Çiftçizade
Çavuşzade                                           Heybetoğulları
Yüzbaşızade                                        Kara Abdizade
Hamzazade                                         Emoşzade
Kalkanlızade                                      İbişzade
Musacıkzade                                      Çamzade
Halkozade                                         Celozade 
Muslihzade                                       Abuşzade                                    Kara Abdizade                                  Fevzizade  
Salihzade                                          İboşzade
Topal Bayramzade                           Heybetzade
Kenanzade                                        Keyvanzade      





Manastır Vilayeti Kozana Livası Kayalar Kazası'na bağlı köyler

1-Yukarı Kayalar                                  2-Koçana
3-Cuma                                                 4-Trepeşte
5-İneoba                                               6-Çalcılar
7-Kanof                                                8-Gramatik
9-Evcane                                             10-Köseler
11-Öğelemez                                       12-Moralar
13-Şeyh                                               14-Karmişe
15-Palihor                                          16-Debre
17-Kozlu                                            18-Anburye
19-Hasanköy                                     20-Kolarca
21-Cami                                            22-Linga
23-Salpova                                       24-Haydarlı
25-Arine                                           26-Celelli
27-Lenife                                         28-Kırımça
29-Voyvodina                                   30-İğneli
31-Langa                                         32-Erdoğmuş
33-Durgutlar                                   34-Çor
35-Pazarköy                                    36-Nalbant
37-Karaağaç                                   38-Sarayçeşme
39-Katranca                                   40-Turgutlar
41-Arnebe                                      42-Otuzlar
43-Hasanoba                                 44-İspançe
45-Frankoca                                  46-Karamık
47-Gavriçko                                   48-Balhor
49-Hacılar Çiftliği köyü               50-Komana
51-Kayalar köyü                          52-Garamık
53-Albanköy                                54-Cumalı
55-Solope                                    56-Konuk
57-Bayraklı                                 58-Yapraklı
59-Karapınar                              60-Kırımşah
61-Ayranlı                                   62-Hacılar
63-Keçeler                                   64-Üsküpler
65-Çukuranbar                           66-Hayderaki
67-Rodnik                                    68-Küçükmatlı
69-Nolyani Zir                             70-Matla
71-İğne                                         72-Hamit
73-Sararlar

MAHALLELERİ

1-Emirhan                                                       2-Kepçe
3-Urfa                                                              4-Saray
5-Bala                                                              6-Pazar
7-Yukarı mahalle                                            8-Çakır
9-Şeyh                                                            10-Orta
11-Aşağı                                                         12-Hüdaverdi
13-Camlı                                                        14-Yala 

ÇİFTLİKLER


Radoniş Çiftliği
Şişan çiftliği
Hacılar Çiftliği


GÜNCELLEME


MEMLEKETTEN VATANA SESSİZLERİN HİKAYESİ

4 yıllık emeğimin sonucu olan kitabımı 2018 yılında yayınladım. Vefa örneği olmasını istediğim için ; doğduğu toprakları bir daha göremeyen buğulu,elâ gözlü tüm mübadillere ithâf ettim. 
Umarım birçok mübadile faydası olur. Kitapta Kozana'ya bağlı 61 köyde yaşayan 5140 Türk-Müslüman-Erkek nüfusa ait bilgiler bulunmaktadır. Kitabı almak isterseniz eğer sertaccihan@hotmail.com adresinden bana mail atmanız yeterlidir. 






9 Ağustos 2018 Perşembe

GEZ DÜNYAYI, GÖR KONYA'YI.........



19.yüzyıldan kalma el yazması Kuran-ı Kerim 

  Karamanlıca  yazılmış "Kitab-ı Mukaddes" İncil  ile birlikte

Hoşgörünün başkenti Konya Sille müzesinden  herkese merhaba



19.YÜZYIL



Hafta sonu çok sevdiğimiz  Esra'nın düğünü için Konya'daydık. Geleneklere uygun ve eğlenceli  bir kına gecesi ve ertesi gün düğün pilavı ile Esra'mızı evlendirdik. Onlara mutluluklar diliyorum. Konya'da düğün yemekleri çok önemli...masaya sırayla düğün çorbası, etli pilav, safranlı bulgur pilavı, fıstıklı irmik helvası, zerde, bamya çorbası geliyor. Siz -tamam artık yeter- diyene kadar bu yemek döngüsü devam ediyor. Aile sevilen bir aile.....O gün düğün yemeğine yaklaşık 4000 kişi katılmış. Bu kadar insanı ağırlamak büyük bir organizasyon gerektiriyor. Konya bu işi başarmış.

Yıllar önce  eşimin işi nedeniyle bir dönem Konya'da yaşadık. 2000' li yılların başıydı  ve Konya yeni yeni büyümeye başlamıştı..Kiralık ev bulmak çok zordu. İnşaat sektörü henüz gelişmemişti. Biz zar zor Meram'da bir ev bulduk. Kirasını "mark" la ödüyorduk." -Mark- Euro'ya geçmeden önce ki Almanların para biriminin adı......" Kiralık evler o kadar kıymetliydi yani.......

Ankara'dan sonra Konya'ya çok zor seveceğimi düşünmüştüm fakat öyle olmadı. Her şeyden önce  çok şey paylaştığımız kıymetli dostluklarımız oldu. Şu hayatta bu durumu yaşayabilmek  paha biçilmez bir şey..... Küçük şehirlerde yaşamanın çok farklı avantajları var. Hemen hemen herkesi tanıyorsunuz bir kere...yavaş akışlı bir hayata başlıyorsunuz bu da sizi sakinleştiriyor, yavaşlatıyor. Zaman tasarruf etmeye başlıyorsunuz, gideceğiniz yerler birbirine çok yakın oluyor.Trafik problemi yok, ucuz, köy üretimi birçok sebze ve meyveye ulaşmak , sağlıklı beslenmek çok kolay...gezecek tanıyacak bir sürü tarihi eser oluyor, şehre özel mutfak kültürünü tanıyorsunuz ki; bence Konya mutfağı  bu konuda  açık ara önde....Artık herkesin bildiği Etli ekmek, Mevlânâ börek demeyeceğim. Minik minik bamyalardan yapılan Bamya çorbasını önereceğim mesela :) ya da hamuru kaymakla açılan saç arası tatlısı diyeceğim. Tandır'ı  biz orada yaşarken, çarşıda sadece  3-4 masası olan  Hacı Şükrü'de  yerdik. O kadar lezzetli olurdu ki;  saat 12.00 de biterdi. Artık Hacı Şükrü'de işini büyütmüş, günün her vakti  tandır bulabiliyorsunuz. Ayrıca Tirit'i ve tandır böreğini de mutlaka tatmalısınız. 

Konya'da her sıkıldığımda koştuğum, bahçesine oturup dertleştiğim ve huzur bulduğum Mevlana var, Şems-i Tebrizi, Ateş bazı Türbesi var. Şehrin içinde gezerken, her yerinde anılarım, yaşanmışlıklarım olduğunu düşünüyordum ki  Sille'yi görene kadar........





Konya'da  yaşarken Sille'ye bir kez gitmiştik. Bir baraj vardı, etrafında hiçbir tesis  yoktu. Vasat bir yer olarak hatırlıyorum. Ama bu hafta gördüğüm Sille bambaşka bir yerdi. Restorasyonu tamamlanmış evler, camiler, kiliseler ve hamam....Sille kafeteryaları, sanat galerileri, müzesi ile gerçekten Konya'ya gittiğinizde görülmeye değer yerlerden biri haline gelmiş. İki dağın arasında, bir vadiye kurulmuş. Konya'ya 8 km uzaklıkta...Barışın ve hoşgörünün sembolü olan Konya'nın Sille ilçesinde  yıllarca Hırıstiyanlar ve Müslümanlar kardeşçe yaşamış. Sille'nin  tarihi 5000 yıl öncesine kadar dayanıyor. Mübadele de Sille'den gönderilen Rumların yerine,  Selanik Kozana, Langaza'dan yaklaşık 600 kişi gelip yerleştirilmiş. Çömlekçilik, mum yapımı, halı dokuma  günümüze kadar gelen zanaatlardan......
Şimdi Sille'yi adım adım size gezdirmek istiyorum......  



Sille'nin en önemli eserlerinden biri olan Aya Elenia kilisesi  İstanbul - Kudüs arası haç yolu üzerinde kaldığı için köye gelen  ilk hırıstiyanlardan olan Bizans Kralı Constantin'in annesi Helena tarafından MS 327 yılında yaptırılmış.


KARAMANLI ORTODOKSLAR

Sonraki yıllarda bakımsızlıktan yıpranan kiliseyi Osmanlı padişahı ll .Mahmut 1833 yılında tamir ettirir. Bu olayla ilgili olarak Karamanlıca onarım kitabesi  kilise kapısının üzerinde asılıdır. (Karamanlıca; Yunan harfleri ile Türkçe yazmaktır. Ayrıca Sille halkı Grekçe'nin Sille lehçesini kullanırlarmış.)
Onarımdan sonra tekrar eski görkemli günlerine dönen kilise, 1924 yılında gerçekleşen mübadele sonucu kaderine terk edilir. Birkaç yıl önce tekrar restore edilen kilise müze olarak hizmet veriyor. Darısı Yunanistan'da ki Camilerin restorasyonuna diyelim bizde....

AYA ELENİA KİLİSESİ














Aya Elenia Kilisesinde küçük bir org da sergileniyor. Nüfus mübadelesi sırasına bir Rum aile tarafından Sille Nahiye Müdürü Mehmet Sudi Oğlakçı'ya emanet edilmiş.Yapım yılı 1882 olan bu org tekrar onarımdan geçirilerek kiliseye yerleştirilmiş. Org un kilise ayinleri sırasında kullanıldığı düşünülmekteymiş.











Kayalara oyulan mabetler akşamları ışıklandırılıyor.


Dere kıyısında kurulan kafeteryalar kahvaltı yapmak için çok güzel.....




İlçenin içindeki restorasyonlar hızla devam ediyor. 








"Kafe Kozana" tabelası bizi aldı şöyle bir Selaniğe götürdü, getirdi.........Sahibi Kozanalıymış......Zamanım olsa uzun uzun orada oturup konuşmak isterdim......Bir daha ki sefere artık....

KOZANA


Ve Sille Müzesi..








Girişte bizi Kisve-i Şerif karşıladı. Kabe'nin iç mekân örtüsü...Restorasyon sırasında Sille'de bulunan Çay Camii'nin müştemilatında bulunmuş. Burada sergilenmeye başlanmış.. 


Sille'de bulunan Şeytan Köprüsünün maketi

1950'li yıllarda Sille'de 16 atölyede 150 çömlek ustası faaliyet göstermekteymiş. Sille çömlek atölyeleri, toprak kap, tuğla ve kiremit imalatında Orta Anadolu'nun en önde gelen merkeziymiş. Ama şu anda Sille'de sadece 1 tane usta kalmış. 


Aynı zamanda 1905 yılında  Sille halı dokumada ihracat yapar durumdaymış. O döneme ait bir haber şöyle:
"Sille'de yirmi otuz  kadar halı tezgahında ihracata elverişli halılar üretiliyordu.Güzel ve nefis bu halıların arşını üç mecidiyeden bir liraya kadar satılıyordu." diyor.

Ayrıca  Silleli taş ustaları da  çok meşhurmuş....




















Mum ve şamdan yapımında da lider durumdaymış.






Müzenin duvarlarında Sille'nin çeşitli âdetlerinden bahsediliyor.
Barana; Sille kültüründe yaban hayatı adı verilen ve Hıdırellez'de gidip, Kasım ayında eve dönen, uzun süre birbirinden ayrı kalan Silleliler, kışın bir araya gelerek arkadaş hasreti giderdiği gruptur.Aynı yaş grubundan arkadaşlar, her gün birinin evinde toplanarak  sohbet ederler, musîkî icra ederlermiş.


Geregi; Sille'de gereğiler zamanında gayrimüslim ahalinin de katıldığı büyük şenlikler ve eğlenceler düzenlenirdi. Geregi  adı verilen, her yıl Ağustos ayının 3.haftası başlayan ve bir ay süreyle devam eden merasimlerde, pazar günleri aşağı bağlara, perşembe günleri de yukarı bağlara gidilerek eğlenceler düzenlenirmiş.



İlçenin girişindeki Ak hamam restore edildikten sonra Sille Halk Kültürü Müzesine dönüştürülmüş. Ama zaman darlığından gezemedim. 

Sille çok güzel restore edilmiş. İlçenin her yerinde sanat, kültür ile içiçe geçmiş. Selçuklu Belediyesini kutlamak lâzım...Adım adım Sille gezimizi beğendiğinizi umuyorum. Sevgilerimle...... 



BU BİR MÜBADELE HİKAYESİNİN ANLATILDIĞI RADYO HİKAYESİ

KOZANA HATIRALARI......

Selam Mübadil insanların fotoğraflarıyla birlikte bir mübadele hikayesi anlatımı burada....Bakalım kimlerle ortak hikayelerimiz var?...